تغییر عجیب رفتار سوسک برای فرار از دام‌ انسان

به گزارش رکنا، مانند بسیاری از جانوران، سوسک‌های حمام علاقه زیادی به طعم شیرین دارند و علاقه آن‌ها به قند در فعالیت‌های تولیدمثلی آن‌ها نقش اساسی دارد. وقتی سوسک حمام نر سوسک حمام ماده را هدف قرار می‌دهد به سمت او می‌رود و از غده‌ای که زیر بال‌هایش قرار دارد، محلولی به نام هدیه عروسی را ترشح می‌کند. این محلول پر از پروتئین، چربی و قند است، به‌طوری‌که برخی از پژوهشگران آن را شکلات غذاهای سوسک‌های حمام می‌نامند. اگر سوسک ماده هدیه شیرین را بپذیرد و به خوردن آن مشغول شود، سوسک نر فرصتی برای جفت‌گیری پیدا می‌کند.

هدف انسان‌ها این بوده است که از علاقه سوسک‌ها به مواد شیرین برای بیرون راندن سوسک‌ها از فضاهای خود استفاده کنند. برای دهه‌ها، مردم از طعمه‌های سمی حاوی محلول گلوکز استفاده می‌کردند. سوسک‌ها هم گرفتار طعمه می‌شدند. اما در اواخر قرن بیستم، جهش جدیدی ظاهر شد که موجب بیزاری از گلوگز می‌شد. کسی نمی‌داند که اکنون چه نسبتی از جمعیت سوسک‌ها از مواد شیرین متنفر هستند، اما کبی شال، زیست‌شناس تکاملی دانشگاه ایالتی کالیفرنیا حدس می‌زند که این جهش بسیار رایج باشد. شال می‌گوید مقالات فراوانی دراین‌باره منتشر می‌شود که بسیاری از طعمه‌ها دیگر به‌خوبی موثر نیستند.

عدم علاقه به مواد شیرین، سوسک‌ها را از مرگ نجات داد، اما به زندگی جنسی آن‌ها آسیب زد. هدیه‌ای که نرهای عادی ترشح می‌کنند، حاوی مالتوز است؛ قندی که بزاق سوسک‌ها آن را به گلوکز تبدیل می‌کند. اما اگر ماده‌ها دارای جهش بیزاری از گلوکز می‌بودند، ترشحات نرها را جذاب نمی‌دانستند و سوسک‌های نر موفق نمی‌شدند با آن‌ها جفت‌گیری کنند. اما دکتر شال و همکارانش با مطالعه سوسک‌های آلمانی متوجه شدند نرهای بیزار از گلوکز همچنان می‌توانستند با ماده‌های بیزار از گلوکز جفت‌گیری کنند. آن‌ها جفت‌گیری بین سوسک‌های علاقمند به قند و سوسک‌هایی را که تمایلی به قند نداشتند، با هم مقایسه کردند.

دانشمندان در مطالعه‌ای که اخیرا در مجله‌ی Proceedings of the Royal Society B منتشر شد، نشان دادند که نرهای بیزار از گلوگز جهش‌های دیگری به دست آورده‌اند. آن‌ها به‌جای تولید هدایای عروسی حاوی مالتوز بیشتر، هدایایی تولید می‌کنند که حاوی قند پیچیده‌تری به نام مالتوتریوز است. به‌گفته‌ی دکتر شال، مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا این ماده در بزاق سوسک ماده به گلوگز تجزیه شود و ماده‌ها این قند را ترجیح می‌دهند.

اما حتی با هدیه‌ای شیرین‌تر، سوسک‌های بیزار از گوکز شانس کمتری داشتند. ۳٫۳ ثانیه طول می‌کشید تا نرهای علاقمند به قند با ماده‌ای که سرگرم خوردن هدیه شیرین بود، جفت‌گیری کنند؛ بدین معنا که آن‌ها فقط در نیمی از موارد موفق بودند. نرهای بی‌تمایل به قند طی ۲٫۱ ثانیه وارد عمل می‌شدند و در ۶۰ درصد از موارد موفق بودند.

مارلین زوک، زیست‌شناس تکاملی در دانشگاه مینه‌سوتا که در مطالعه مشارکت نداشت، با تحسین مطالعه گفت این پژوهش جنبه‌هایی از نحوه تکامل رفتارهای جفت‌گیری را آشکار می‌کند. او گفت: «مطالعه به‌خوبی نشان می‌دهد که توازن پایداری بین فشار برای بقا و فشار برای جفت‌گیری وجود دارد.»

اما ریچارد فرنچ کنستانت که در دانشگاه اکستر انگلستان به مطالعه زیست‌شناسی مولکولی حشرات مشغول است، خاطرنشان می‌کند که جدیدترین جهش‌ها در میان سوسک‌های پرورش‌یافته در آزمایشگاه پدیدار شده‌اند. او که در مطالعه شرکت نداشت، گفت: «این موضوع که آیا این ویژگی‌ها واقعا در طبیعت هم ظاهر می‌شوند، مشخص نیست.»

دکتر زوک افزود این جهش‌ها به‌طور هدفمندی ظاهر نشده‌اند. بیزاری از گلوکز یک مشکل را حل کرد، ولی مشکل دیگری ایجاد کرد. به ازای پیدایش جهشی که موجب می‌شود سوسک‌ها موفقیت بیشتری کسب کنند، ممکن است جهش دیگری ظاهر شود که برعکس آن عمل کند.