نگاهی انتقادی به دانشگاه هاروارد

کتاب «نگاهی انتقادی به دانشگاه هاروارد» بیانگر تجربه‌ای از بازاندیشی انتقادی در نظام دانشگاهی امریکا، بویژه دانشگاه هاروارد است. مؤلف کتاب که رئیس این دانشگاه بود، با توجه به غفلت از نقش‌های تربیتی دانشگاه، تلاش کرده مسائل زندگی دانشگاهی را آن گونه بازگو کند که رخ داده و مسئولان با آن مواجه شده‌اند. او تلاش کرده جریان زندگی دانشگاهی و افت و خیزهای آن را از موضع مدیریتی و بر اساس تجربه خود بیان کند. این در حالی است که در نظام دانشگاهی خودمان کمتر به این رویکرد در باب فهم و تحلیل دانشگاه توجه شده است و تجربه‌های مختلف مدیریت آموزش عالی ایران همچنان در تاریخ شفاهی مدیران دانشگاهی باقی مانده است.
به زعم نویسنده، هاروارد به دانشجویانش درس می‌دهد ولی آنان را خردمند بار نمی‌آورد. آنان ممکن است هم در امور تحصیلی و هم در امور فوق برنامه برتری‌های فوق‌العاده‌ای از خود نشان دهند، ولی در خصوص مهارت زندگی اقبال چندانی نداشته باشند. تعداد کمی هستند که 5یا10 سال پس از فارغ‌التحصیلی بتوانند به این سؤال ساده پاسخ دهند که «مهم‌ترین چیزی که هاروارد به شما داد چه بود؟»
این در حالی است که هری لویس معتقد است یک دانشگاه خوب باید به دانشجویانش کمک کند تا پیچیدگی‌های شرایط زندگی انسانی را درک کنند. دانشگاه خوب دانشجویانش را به طرح پرسش‌هایی تشویق می‌کند که هم مهم هستند و هم دردسرساز.
وی همچنین در بخش‌هایی از کتاب تأکید می‌کند که آموزش به هیچ وجه محدود به تدریس کلاسی نمی‌شود. یادگیری در دانشگاه‌های تحقیقاتی بزرگ گاهی عالی است و گاهی هم نیست، چه فارغ‌التحصیلان این کالج‌ها کلاس‌های خوبی را گذرانده باشند، چه بد، در مسیر زندگیشان تأثیر چندانی نخواهد گذاشت به طوری که وقتی پس از مدتی دفتر و دستنوشته‌هایشان را نگاه می‌کنند، می‌فهمند تقریباً هیچ کدام از اعداد و ارقامی که آموخته‌اند، ملکه ذهنشان نشده است. آنان احتمالاً یک آموزگار خوب را خیلی بهتر از آنچه به ایشان آموخته است، به خاطر خواهند آورد.
 پرسشی که مؤلف در این اثر مطرح می‌کند این است که «چرا کالج‌های دانشگاه‌های بزرگ با وجود داشتن امکانات لازم، در مأموریت خود شکست می‌خورند؟» چگونگی و علت این شکست و پیامدهای حاصل از آن، موضوع این کتاب است. به باور مؤلف، شکست در این مأموریت امر ثابتی نیست ولی لازم است دانشگاه‌های بزرگ آرمان‌گرایی را به تحصیلات دوره کارشناسی بازگردانند تا دریابند چه پتانسیل عظیمی در اختیار دارند.