نقدی بر مستند «آسوده بخواب کوروش»؛ تعویق معنا در تاریخ مجهول

ساخت وبلاگ

آخرین مطالب

امکانات وب

ال اس دی | نشانه ها و عوارض مصرف ال اس دی-فلزیاب نقطه زن اسکایروس|شرکت فلزیاب گوهرباستان|09026822008-پاک کردن ریمل ضد اب-فلزیاب نقطه زن اسکایروس|شرکت فلزیاب گوهرباستان|09031959795-خريد کفش اسپرت Salomon مدل Speedcross-ممبران تیره یا روشن اگرین چوب-نسل جدید کابینت کلاسیک اگرین چوب-کابینت وکیوم اگرین چوب-فلزیاب EPX 7500|شرکت فلزیاب گوهرباستان|09199697033-کابینت آشپزخانه اگرین چوب-کابینت چیست اگرین چوب-کابینت MDF اگرین چوب-کابینت‌ های پی وی سی اگرین چوب-فلزیاب EPX 7500|شرکت فلزیاب گوهرباستان|09026822008-کاربرد کارواش بخار در شستشو-جدید ترین سرویس وبلاگ دهی رایگان فارسی ایرانی با زیباترین وبلاگ ها و جدید ترین امکانات-افغانستان در سال ۱۴۰۰؛ رویدادها و روندها-سقوط دولت در پاکستان؛ پیام‌ها و پیامدها-فلزیاب EPX 7500|شرکت فلزیاب گوهرباستان|09031959795-مزایای استفاده از کارواش بخار-دستگاه فلزیاب فیشر کومبو FX6500|شرکت فلزیاب گوهرباستان|09199697033-دستگاه فلزیاب فیشر کومبو FX6500|شرکت فلزیاب گوهرباستان|09026822008-نحوه استخدام حسابدار متناسب با شرکت (و بودجه)-رهبر معظم انقلاب در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت روز جهانی قدس تبیین کردند-Troubles that should be paid awareness of when buying silicon-مشاوره کنکور-لمینت دندان در رشت-پیش نیاز یادگیری سئو-💔-تولد عزیزترینم-درد روح-"یا خیر مونس و انیس"-استفاده درست از چت بات ها می تواند برای برندتان فرصت خوبی باشد-احمد حکیمی‌پور: گزارش املاك نجومی را من به یاشار سلطانی دادم-همچنان جنگ-آمد بهار جهان ها-اون پسره که جوجه است-دسته بندي انواع ساز و آلات موسيقي-کيفيت و طراحي به روز شيرالات نوبل-نحوه تعويض پنجره قديمي با پنجره دوجداره-Ceramic Bearing For Your Bicycle-آموزش نرم افزار سونار ۸ – Sonar 8 (به همراه نرم افزار) اورجینال-کمیسیون حل اختلاف و تجدید نظر چیست؟-کمیسیون حل اختلاف و تجدید نظر چیست؟-برج خنک کن هیبریدی-راهنمای جامع خرید دوربین دست دوم-ازین سایت پول ببرید- مالیات معاملات نقدی بانکی (BCTT) چیست؟-اصول و قیمت انواع طراحی نمای بیرونی ساختمان-تعریف کلی از اجزای آسانسور ها

معنا به تأخیر می‌افتد. معنا دارای تعیُّن نیست. نمی‌توانی مستند «آسوده بخواب کوروش» را ببینی و با قطعیت به قضاوت معنای مستتر در آن برسی. نمی‌توانی آخرین پادشاه ایران را تنها مقصر رویداد اصلی مستند یا او را از اتهام سهل‌انگاری و سکوت مبرا بدانی. دلیل شکل‌گیری این تعلیق معنا، در مستند «آسوده بخواب کوروش» دو روایت موازی است که مستندساز با اتکا بر آن به روایتی کلی می‌رسد. روایت موازی اینجا اینگونه است که مستندساز رویداد تاریخی استقلال بحرین از ایران را از دو زاویه می‌نگرد. مستند از دو روایتِ اول و دوم تشکیل‌ شده است.

در یکی تلاش شاه برای عدم تحقق این جدایی شرح داده می‌شود و در دیگری قصور شاه؛ اما آنچه در هر دو روایت مشترک است خود تاریخ است. جذاب‌ترین نکته‌ای که در مستند «آسوده بخواب کوروش» از نظر روایت وجود دارد تکرار روند تاریخی در دو روایت مستند است. انگار نیمه دوم مستند تکرار همان پلانهای نیمه ابتدایی است که حالا با برداشت معنایی دیگری ارائه می‌شود. در روایت اول، با ابزاری همچون آرشیو و مصاحبه با چند کارشناس اعم از دیپلمات و فعال سیاسی و تاریخ‌نویس، نماینده مجلس در دوره پهلوی و عضو حزب پان ایرانیست، مورخ و استاد جغرافیای سیاسی، دیپلمات استاد حقوق بین‌الملل و… به شرح ماجرای تاریخی می‌پردازد که باعث جدایی بحرین از ایران شد. مواردی ازاین‌دست:

وقوع جنگ جهانی، به سلطنت رسیدن شاهی جوان، تأثیر جنگ جهانی بر ایران، حضور چرچیل و روزولت و استالین برای مذاکره در ایران، ماجرای آذربایجان و جدایی‌طلبی‌اش که استالین آن را طراحی کرده بود، ترور شاه در دانشگاه تهران توسط سرویس اطلاعاتی شوروی و توده، بررسی توده و خیانت به کشور، جلوگیری و تلاش شاه برای عدم تجزیه آذربایجان، تصویب بحرین به‌عنوان استان چهاردهم ایران، ماجرای اروندرود یا شط‌العرب و مناقشه با صدام که با اقتدار شاه، عراق درجا می‌زند و تسلیم می‌شود، پیشنهاد شاه برای رفراندوم در بحرین، واگذاری تصمیم برای ماندن یا جدایی بحرین به سازمان ملل با نظر شاه، ملاقات شاه با وزیر امور خارجه انگلستان، جدایی قطعی بحرین از ایران، ماجرای بازپس‌گیری سه جزیره در خلیج‌فارس، و …

روایت دوم مستند نیز تکرار همین رویدادهاست، بدون تغییراتی اساسی. مستندساز باهوش عمل می‌کند و تاریخ را تکرار می‌کند تا به آخرین گزینۀ یاد شده برسد. «ملاقات شاه با وزیر امور خارجه انگلستان». فراگشت از اینجا شروع می‌شود. در هر دو روایت اول و دوم که در آن تاریخ را تکراری می‌بینیم، یک سکوت خبری در ملاقات شاه با وزیر وقت بریتانیا هست. نمی‌دانیم در آن جلسه چه گذشت که پس‌ از بریتانیاآن بحرین از ایران جدا شد. مستندساز از این خلأ تاریخی استفاده می‌کند و دو روایت تکراری از تاریخ اما با دو خوانش ارائه می‌دهد و این یعنی همان عدم تعین معنا و آزاد گذاشتن تصمیم و نتیجه نهایی و قضاوت بر خود تاریخ.

بستر تاریخی که در هر دو روایت مشترک است دارای اسراری است که خود تاریخ نیز هنوز به آنها جواب نداده و مستندساز با اتکا بر این نقطه مجهول به دو نتیجه از آن می‌رسد. نقطه قوت مستند «آسوده بخواب کوروش» همین نکته است که مستندساز اصل را در بررسی تاریخ ننگ نمی‌گذارد بلکه به تاریخ حقیقت و تاریخی که ثبت شده است می‌پردازد و نه تاریخ گمانه زنی که خاص عوام است. تاریخی که ممکن است مجهول هم باشد. آن جلسه تاریخی بین ایران و بریتانیا همچنان دارای اسراری است که فاش نشد و چه دلیل دارد مستندساز نیز مثل اغلب تحلیل‌های یک‌جانبه گرایانه پس از انقلاب، به تاریخ ننگ بپردازد. مستندساز می‌داند که رازهایی تاریخی وجود دارد که ممکن است هیچگاه نیز برملا نشوند. بنابراین مستندساز بهترین روش را در روایت برگزیده است، دو روایت با یک سیر تاریخی! در بررسی تاریخی که خود مجهول است، معنا به تعویق می افتد!

آسوده بخواب کوروش
آسوده بخواب کوروش

چه فرم بی‌نظیری! وقتی شاهد تکرار پلانها در دو پارت مستند هستیم و وقتی در پایان‌بندی مستند، مستندساز جرئت می‌کند و این کلام کارشناس مدعوش را به‌عنوان ضربه نهایی به‌عنوان آخرین کلام احساسی در اثرش می‌گنجاند: «شاه شهید باشید، امام شهید باشید نه فراری و ننگین»، اینجاست تاریخ را به‌مثابه عنصری تکرارشونده که فلسفه نیز بارها بدان پرداخته، می‌پذیرد.

این جمله ما را به یاد چند پادشاه بعد از صفویه می‌اندازد که نماندند تا کشته شوند و فرار کردند و ننگ را پذیرفتند و نهایتاً این جمله از آنجایی‌که با بغض بیان می‌شود، شامل آخرین شاه ایران و سرنوشتش نیز می‌شود. این تکرار تاریخ در دو روایت مستند، از نظر فرم به‌شدت با محتوای اثر قرابت دارد. مگر نه اینکه پهلوی، خود منتقد ننگ قاجار در از دست دادن تمامیت ارزی کشور بود و در ماجرای بحرین این تاریخ مجدد تکرار شد؟ بنابراین تاریخ به‌عنوان پدیده‌ای تکرار شونده، اینجا در فرم اثر به‌خوبی خود را نمایان می‌کند.

پوستر مستند آسوده بخواب کوروش

مستند دردناکی است نه فقط به این خاطر که روایتی تحلیلی است از جدایی بحرین، آخرین استان ایران از کشور، بلکه بی‌طرفی عوامل تولید مستند نسبت به کوتاهی، تلاش یا سیاست شاه ایران است که اینجا تولید اندوه می‌کند. به عبارتی در مستند «آسوده بخواب کوروش» مستندساز با پرداختن بر دو روایت موازی، خوانشی دوسویه از رویدادی تاریخی را به نمایش می‌گذارد که متهم اصلی آن خود تاریخ است نه عوامل پیرامونی‌اش. این بدان معنا نیست که تاریخ را کاراکترهایی که در وقوع آن نقش دارند، مدیریت نمی‌کنند، بلکه اینجا در این مستند، خودِ تاریخ برجسته‌سازی می‌شود و آدم‌های پیرامونی تا حدودی در حاشیه می‌مانند.

بعد از انقلاب ایران معدودند کتاب‌ها و مقالاتی که علمی و بدون نگاه یکجانبه گرایانه به موضوعاتی درباره دوران پهلوی پرداخته‌اند و البته از ممیزی دورمانده‌اند و این در حالی است که تولید آثار تصویری، حساسیت بیشتری به همراه دارد. «آسوده بخواب کوروش» مستندی است که می‌شود آن را تا حدودی مستقل نامید و این استقلال در بیان محتوایی حساسیت‌برانگیز، بر باورپذیری سوژه و زاویه دید مورد توجه مستندساز کمک می‌کند.

نویسنده: رحیم ناظریان

کپی برداری و نقل این مطلب تنها با ذکر نام بلاگ سینمامارکت جایز می باشد.

مطالب برگزیده...
ما را در سایت مطالب برگزیده دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : جواد رمضانی بازدید : 253 تاريخ : پنجشنبه 4 مهر 1398 ساعت: 13:32

خبرنامه