از شایعه تا واقعیت پرستاران وارداتی

گروه جامعه: ماجرای کشمکش بر سر وجود 20هزار پرستار بیکار بین سازمان نظام پرستاری و معاونت پرستاری وزارت بهداشت در حالی ادامه دارد که چندی است خبرهایی از جذب 6 هزار پرستاران خارجی در مراکز بهداشتی در مناطق محروم ایران به گوش می‌رسد. این خبر گرچه از سوی معاون پرستاری وزارت بهداشت تکذیب شده، اما کمبود پرستار همچنان از جمله چالش‌های مهم بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی سراسر کشور به خصوص در مناطق دور‏افتاده است.
اوایل شهریورماه امسال بود که معاون پرستاری وزارت بهداشت از تدوین پیش‌نویس اولیه آیین‌نامه جذب پرستاران جویای کار اتباع بیگانه خبر داد و پس از مدتی خبر اشتغال پرستاران اتباع به مناطق محروم کشور سروصداهای بسیاری در رسانه‌ها و میان فعالان این عرصه به پا کرد. متولیان نظام پرستاری در ایران با تدوین این پیش‌نویس اعلام کردند که به‌زودی اشتغال پرستاران خارجی و اتباع در نظام سلامت شکل قانونی پیدا خواهد کرد. این خبر اما انتقاد بسیاری را نیز به دنبال داشت. وجود ۲۰‌ هزار پرستار بیکار در کشور که به‌دلیل کمبود بودجه امکان جذب‏شان در کشور وجود ندارد و همچنین دست‏و‏پنجه نرم کردن بسیاری از پرستاران با کمبود حقوق و مزایا، این تصمیم جدید را به چالش کشید و دست نقادان را برای نقد این آیین‌نامه جدید باز گذاشت. این انتقادات اما در حالی مطرح می‌شد که معاونت پرستاری اعلام کرد، پرستار بیکار جویای کار نداریم و چون در استان‌های مرزی تقاضا برای پرستاری وجود ندارد چنانچه پرستار بیگانه در این مناطق تقاضای کار کند ما مجوزهایش را صادر خواهیم کرد.
گرچه مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، آیین‌نامه جدید را بابی تازه برای جذب پرستاران خارجی در ایران اعلام کرده بود، اما او در گفت‌وگویی که با روزنامه ایران داشته اعلام کرده است که پیش از تدوین پیش‌نویس آیین‌نامه حدود 60 پرستار افغانستانی در نقاط مرزی کشور جویای کار در مراکز درمانی کشور بوده‌اند. هرچند او گفته که حق پرستاران ایرانی در جذب و استخدام محفوظ است، اما تدوین این آیین‌نامه‌ را برای رفع موانع قانونی در جذب پرستاران خارجی دانسته است. به گفته حضرتی، در این آیین‌نامه اولویت جذب با پرستار ایرانی است یعنی اگر در یک منطقه هم پرستار ایرانی جویای کار داشته باشیم هم پرستار خارجی، اولویت با ایرانیان است، هرچند که در این آیین‌نامه جدید نیز پرستاران اتباع بیگانه جذب استخدام رسمی دولت نمی‌شوند.
حالا اما با گذشت نزدیک به یک ماه از اعلام خبر تدوین آیین‌نامه‌ای که هنوز به تصویب مجلس نرسیده، خبرهایی از جذب پرستاران خارجی به گوش می‌رسد. خبری که مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت آن را تکذیب کرده است. او گفته: اساسا این موضوع صحت ندارد و متاسفانه افرادی که خود را به ظاهر مدافع پرستاری قلمداد می‌کنند با اهداف مشخص چنین اخباری را عنوان می‌کنند و بدتر از آن این است که برخی رسانه‌ها بدون اطلاع از صحت موضوع و پیگیری از مراجع رسمی، آن را منتشر می‌کنند. او ضمن بیان این مطلب گفت: به گروه‌های پرستاری و دلسوزان واقعی حرفه پرستاری اطمینان می‌دهم تا زمانی که خدمت‏گذار جامعه فهیم پرستاری هستم، اجازه نخواهم داد که افرادی منفعت‏طلب و سودجو از احساسات پاک پرستاران عزیز سوء‏استفاده کنند و با شایعه‌سازی، بهره‌برداری شخصی از آن کنند.
بنا بر اعلام وبدا، وی با توصیه به افراد به تقوا در عمل و گفتار گفت: خوشبختانه نهادهای نظارتی به خوبی به وظایف خود عمل می‌کنند و کارنامه فعالیت‌های افراد، همواره روشن بوده است و بدون شک با کسانی که به چنین رفتارهای غیر‏حرفه‌ای و غیر‏اخلاقی دامن می‌زنند مطابق قانون برخورد خواهد شد و این افراد چیزی در عملکرد برای ارائه به جامعه پرستاری نداشته و ندارند.
گرچه هنوز پرستار خارجی به جمع پرستاران موجود در بیمارستان‌های ایران اضافه نشده‌اند، اما آیین‌نامه تدوین‏شده، آن را راهکاری برای حل مشکل کمبود پرستار در مناطق محرومی از جمله ایرانشهر، جیرفت و شهرهای استان هرمزگان می‌داند. مناطق محروم و کم‏برخوردار و دورافتاده که به گفته معاون پرستاری وزارت بهداشت، پرستاران افغان اعلام آمادگی کرده‌اند که حاضرند آنجا کار کنند. گرچه تعداد این پرستاران محدود است، اما شاید همین‌ افراد بتوانند بخشی از مشکلات را در بیمارستان‌های این مناطق حل کنند.
طبق آمار دبیرکل خانه پرستاری، در شرایطی که بر اساس استانداردها، تعداد پرستار باید به ازای هر تخت بیمارستان حداقل به دو نفر برسد، اما میانگین پرستار به تخت ۰.۹ است که تقریبا دو برابر کمتر از رقم استاندارد آن است. در بخش جنرال به ازای ۴بیمار یک پرستار و در شیفت بعدازظهر به هر ۱۰ بیمار یک پرستار می‌دهند و در شیفت شب به ازای هر 20 تخت یک پرستار وجود دارد. بنابراین مراکز درمانی و بیمارستانی ایران نیاز به حداقل دو برابر شدن جمعیت کنونی پرستارهای ایرانی دارد که هم اکنون ۱۴۰هزار پرستار شاغل در 850 بیمارستان را شامل می‌شوند. با دو برابر شدن این جمعیت آن وقت شاید بتوان گفت مردم حداقل مراقبت‌ها را از پرستاران دریافت می‌کنند.
گرچه این آیین‌نامه هنوز به تصویب نرسیده و هنوز خبری از جذب پرستاران خارجی نیست، حیدرعلی عابدی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی گفته است: پرستاران ایرانی اقدام نکنند؛ فرصت‌های پرستاری به غیرِایرانی‌ها داده می‌شود. به گفته او، بر اساس پیش‌نویس آیین‌نامه‌ای (که هنوز تصویب نشده)‌، اگر ایرانی‌ها در فراخوان جذب پرستار، مناطق محروم را انتخاب نکنند، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌تواند دانش‏آموختگان افغانستانیِ جویای کار را به‏کارگیری کند و این، تهدیدی برای فعالیت پرستاران داخلی محسوب نمی‌شود.
گفته‌های این نماینده مجلس در حالی است که بسیاری از پرستارانی که مخالف این بند از آیین‌نامه جدید در استخدام پرستاران هستند، وزارت بهداشت را متهم به اهمال‏کاری در نظام سلامت و پرستاری از بیماران و خرید نیروی ارزان کرده‌اند. احمد شریفی‏مقدم دبیرکل خانه پرستاری، به ایران گفته است: با همان توجیه که برای پزشکان مقیم مناطق محروم هزینه‌های میلیونی صرف می‌کنند برای پرستار ایرانی نیز مزایایی در نظر بگیرند آنها هم به مناطق محروم می‌روند، اما واقعیت این است که این طرح به دنبال نیروی ارزان‏قیمت است و کیفیت اهمیتی ندارد.
برخی دیگر از مسئولان اما با سوالات دیگری این تصمیم برای جذب پرستار خارجی را مورد انتقاد قرار داده‌اند. سوالاتی از جمله اینکه آیا پرستار خارجی از نظر فرهنگی و روانی قادر به برقراری ارتباط با بیمار ایرانی است؟ و آیا دستمزد این پرستاران «وارداتی» را ارزی می‌دهند یا ریالی؟! سوالاتی که تاکنون به آنها پاسخی داده نشده است. این طرح علی‌رغم نارضایتی پرستاران ایرانی اما گویا مورد تایید و استقبال مسئولان وزارت بهداشت و نمایندگان مجلس است. با این حال باید دید که آیا انتقادات می‌تواند آنها را از تصویب این آیین‌نامه منصرف کند یا نه؟ مطالب برگزیده...