به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، دستگاه لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است، و شامل اجزای زیر است:
عروق لنفاوی: دستگاه لنفاوی دارای شبکه‌ای از عروق لنفاوی است. عروق لنفاوی در تمام بافت‌های بدن گسترده‌اند.
لنف: عروق لنفاوی حامل مایع شفافی به‌نام لنف هستند. لنف حاوی گلبول‌های سفید است، به‌خصوص لنفوسیت‌هایی مانند سلول‌های B و سلول‌های T .
غدد لنفاوی: عروق لنفاوی به توده‌های بافتی کوچک و گردی به نام غدد لنفاوی متصلند. گروه‌هایی از غدد لنفاوی را می‌توان در گردن، زیر بغل‌ها، قفسۀ سینه، شکم و کشالۀ ران یافت. غدد لنفاوی گلبول‌های سفید را ذخیره می‌کنند. آنها باکتری‌ها یا دیگر مواد مضری را که ممکن است وارد لنف شده باشند گرفتار کرده و از بین می‌برند.
بخش‌های دیگر دستگاه لنفاوی: بخش‌های دیگر دستگاه لنفاوی عبارتند از لوزه‌ها، غدۀ تیموس و طحال. همچنین می‌توان بافت‌های لنفاوی را در بخش‌های دیگر بدن، از جمله معده، پوست و رودۀ کوچک نیز یافت.
از آنجا که بافت‌های لنفاوی در بسیاری از قسمت‌های بدن وجود دارند، لنفوم هوچكين می‌تواند تقریباً در هر قسمتی از بدن آغاز شود. معمولاً، این سرطان اول در غدد لنفاوی بالای دیافراگم – ماهیچه‌ای باریک که قفسۀ سینه را از شکم جدا می‌کند- دیده می‌شود. اما ممکن است لنفوم هوچكين، در یک گروه از غدد لنفاوی دیده شود. گاهی این سرطان در دیگر بخش‌های دستگاه لنفاوی آغاز می‌شود.
سلول‌های لنفوم هوچكين
لنفوم هوچكين وقتي ایجاد می‌شود که یک لنفوسیت (معمولاً از نوع سلول B) غيرطبيعي شود. این سلول غيرطبيعي را سلول رید – اشتنبرگ (Reed-Stenberg Cell) می‌نامند.
سلول رید – اشتنبرگ برای تکثیر خود، شروع به تقسیم شدن می‌کند. سلول‌های جدید نیز به نوبۀ خود دوباره و چندباره تقسیم می‌شوند و سلول‌های غیرطبیعی بیش‌تری ایجاد می‌کنند. این سلول‌های غيرطبيعي وقتي باید، نمی‌میرند. همچنین از بدن در برابر عفونت‌ها یا دیگر بیماری‌ها نیز محافظت نمی‌کنند. افزایش تدریجی سلول‌های اضافی، موجب تشکیل توده‌ای بافتی به‌نام غده یا تومور می‌شود.
برای آگاهي بیش‌تر دربارۀ لنفوم هوچكين گسترش يافته به بخش تعیین مرحلۀ سرطان مراجعه کنید.
عوامل خطرزا
پزشکان چیز زیادی دربارۀ دلیل ابتلای یک فرد به لنفوم هوچكين و عدم ابتلای فردی دیگر را به این نوع سرطان نمی‌دانند. اما بررسی‌ها نشان داده برخی عوامل خطرزا، احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهند.
عوامل خطرزای مربوط به لنفوم هوچكين عبارتند از:
برخی از ویروس‌ها: ابتلا به ویروس اپشتاین – بار (EBV (Epstein Bar Virus یا ویروس اختلال در سیستم ایمنی انسانی (Human Immunodeficiency Virus(HIV می‌تواند خطر ابتلا به لنفوم هوچكين را افزایش دهد. لنفوم مسری نیست.
سیستم ایمنی ضعیف: اگر فردی سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد (مثلاً در صورت ابتلا به یک بیماری وراثتی یا استفادۀ داروهای خاص پس از پیوند عضو)، خطر ابتلا به لنفوم هوچكين در وی بالا می‌رود.
سن: لنفوم هوچكين در میان نوجوانان و بزرگسالان 15 تا 35 ساله، و بزرگسالانی که بالای 50 سال سن دارند، شایع‌تر است.
سابقۀ خانوادگی: احتمال ابتلای اعضای خانواده – به‌خصوص برادران و خواهران- فرد مبتلا به لنفوم هوچكين یا دیگر انواع لنفوم، به این سرطان بیش‌تر از دیگران است.
داشتن یک یا چند عامل خطرزا به معنای ابتلای قطعی فرد به لنفوم هوچكين نیست. بیش‌تر آنهايي که دارای عوامل خطرزا هستند، هرگز به سرطان مبتلا نمی‌شوند.
علائم
لنفوم هوچكين می‌تواند موجب بروز علائم متعددی شود:
تورم (بدون درد) غدد لنفاوی موجود در گردن، زیر بغل‌ها یا کشالۀ ران.
کاهش بی‌دلیل وزن.
تب دائم.
تعرق شدید شبانه.
خارش پوست.
سرفه، مشکلات تنفسی یا درد قفسۀ سینه.
ضعف یا خستگی دائم.
در بیش‌تر موارد، این علائم ناشی از سرطان نیستند. عفونت‌ها یا دیگر بیماری‌ها هم می‌توانند موجب بروز این علائم شوند. كسي که این علائم را بیش از دو هفته داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند تا مشکلاتش تشخیص داده شده و درمان شود.
تشخیص لنفوم هوچكين
در صورتی‌که غدد لنفاوی شما متورم شده یا علائمی دارید که ممکن است ناشی از لنفوم هوچكين باشد، پزشک تلاش می‌کند تا دلیل این مشکل را بیابد، و در اين جهت دربارۀ سابقۀ پزشکی شخصی و خانوادگي شما سؤال‌هايي خواهد كرد.
ممکن است لازم باشد برخی از آزمایش‌های زیر روی شما انجام شود:
معاینۀ فیزیکی: پزشک، وجود تورم در غدد لنفاوی را در گردن، زیر بغل و کشالۀ ران معاینه می‌کند. وی همچنین وجود تورم را در طحال یا کبد نیز مورد بررسی قرار مي‌دهد.
آزمایش‌های خون: آزمایشگاه، آزمایش شمارش کامل سلول‌های خون را جهت بررسی تعداد گلبول‌های سفید و سلول‌ها و مواد دیگر انجام می‌دهد.
عکس‌برداری از قفسۀ سینه با اشعۀ ايكس: تصاویری که با استفاده از اشعۀ ايكس گرفته شده‌اند، ممکن است غدد لنفاوی متورم یا دیگر نشانه‌های بیماری را در قفسۀ سینۀ شما نشان دهند.
نمونه‌برداری: نمونه‌برداری تنها روش قطعی تشخیص لنفوم هوچكين است. ممکن است پزشک یک غدۀ لنفاوی شما را به‌طور کامل بردارد (نمونه‌برداری کامل (Excisional Biopsy) و یا تنها بخشی از یک غدۀ لنفاوی را بردارد (نمونه‌برداری برشی (Incisional Biopsy) . معمولاً نمی‌توان با یک سوزن ظریف (بیوپسی سوزنی) از غدۀ لنفاوی به میزانی که برای آسیب‌شناس جهت تشخیص وجود لنفوم هوچكين کافی باشد، نمونه برداشت. بهترین روش، برداشتن کامل غدۀ لنفاوی است.
آسیب‌شناس از یک میکروسکوپ استفاده می‌کند تا وجود سلول‌های لنفوم هوچكين را در این بافت بررسی کند. بيماري که به لنفوم هوچكين مبتلاست، معمولاً سلول‌های بزرگ و غیرطبیعی به نام سلول‌های رید – اشتنبرگ دارد. این سلول‌ها در بدن كساني که به لنفوم مبتلا نيستند دیده نمی‌شود. به تصویر سلول رید- اشتنبرگ نگاه کنید.
سؤال‌هايي که می‌توانید قبل از نمونه‌برداری از پزشک بپرسید:
نمونه‌برداري چگونه انجام مي‌شود؟
آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟
آیا بايد برای آماده شدن جهت نمونه‌برداری، کاری انجام دهم؟
چقدر طول می‌کشد؟ آیا در طول نمونه‌برداری هشیار خواهم بود؟ آیا نمونه‌برداری درد دارد؟
آیا خطراتی هم دارد؟ احتمال تورم، عفونت یا خونریزی پس از نمونه‌برداری چقدر است؟
چقدر طول می‌کشد تا بهبود پیدا کنم؟
چه زمانی نتایج نمونه‌برداری را خواهم فهمید؟ چه کسی نتایج را برایم توضیح خواهد داد؟
اگر سرطان داشته باشم، چه کسی دربارۀ گام‌های بعدی با من صحبت خواهد کرد؟ چه زمانی؟
انواع لنفوم هوچكين
آسیب‌شناس در صورت پی بردن به وجود لنفوم هوچكين، نوع آن را گزارش می‌دهد. لنفوم هوچكين دو نوع عمده دارد:
لنفوم هوچكين کلاسیک: بیش‌تر مبتلایان به لنفوم هوچكين، به نوع کلاسیک آن مبتلا هستند.
لفنوم هوچكين ندولر با غلبه لنفوسيتي (Nodular Lymphocyte-Predominant Hodgkin Lymphoma): این نوع لنفوم هوچكين بسیار نادر است. به سلول غیرطبیعی این نوع، سلول پاپ‌کُرن (Popcorn Cell) می‌گویند. ممکن است درمان این نوع سرطان، با نوع کلاسیک آن متفاوت باشد.
