به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، در ابتدا تصور می‌شد که چربی‌های ترانس یا روغن هیدروژنه‌شده، جایگزین سالمی برای چربی‌های حیوانی باشند، زیرا از چربی‌های اشباع‌نشده و عمدتا از روغن‌های گیاهی به دست میآیند. اما دانشمندان بعدها دریافتند که این چربی‌ها نه تنها سالم نیستند، بلکه هم کلسترول بد (LDL) را بالا می‌برند و هم کلسترول خوب (HDL) را پایین می‌‌آورند، و به این ترتیب خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی را افزایش میدهند.
چربی‌های ترانس غیر از تاثیر بر روی کلسترول خون، به علل دیگری برای قلب مضرند.این چربی ها میزان تری‌گلیسرید‌ها (چربی دیگر موجود در خون) را بالا می‌برند. میزان بالای تری‌گلیسرید نیز در سخت شدن دیواره شریان‌ها ( تصلب شرایین) که زمینه بیماری قلبی را فراهم می‌کند، موثر است. چربی‌های ترانس، میزان لیپوپروتئین a (نوعی کلسترول LDL ) را در خون افزایش میدهند که احتمالا به طور مستقل خطر بیماری قلبی را بالا می‌برد. چربی‌های ترانس همچنین باعث ایجاد التهاب در دیواره عروق میشوند و از این راه نیز در ایجاد پلاک‌های چربی و انسداد رگ‌های خونی قلب نقش دارند.
چربی‌های ترانس (trans fats) هنگام افزودن هیدروژن به روغن‌های مایع گیاهی (عمل هیدروژنه کردن)، برای بالابردن نقطه ذوب آنها (جامد کردن) جهت افزایش طول عمر و پایداری شان به وجود میآیند.
چربی‌های ترانس در روغن‌های شیرینی‌پزی، روغن نباتی جامد، مارگارین‌ها ، شیرینی‌‌جات، غذاهای حاضری، غذاهای سرخ شده مثل پیراشکی و سیب‌زمینی سرخ‌کرده ، و سایر غذاهایی که با روغن‌های هیدروژنه، پخته یا سرخ شده‌اند، یافت میشوند.
مصرف چربی‌های ترانس خطر ابتلا به بیماری کرونر قلبی را افزایش می‌دهد و این کار را از طریق بالا بردن سطح کلسترول بد (کلسترول LDL)و پایین آوردن سطح کلسترول خوب (کلسترول HDL) انجام می‌دهد.
این چربی سهم زیادی در ایجاد مقاومت به انسولین دارد. چربی ترانس موجود در روغن های نباتی هیدروژنه، به عنوان یک پرواکسیدان عمل کرده و استرس اکسیداتیو را به وجود می آورد، این استرس به سلول های بدن آسیب می رساند. به عقیده ی بسیاری از محققان چربی ترانس کاملا مضر است و نمی توان مقدار بی خطری برای آن در نظر گرفت.
دکتر فرد کومرو «Fred Kummerow» نویسنده ی کتاب «کلسترول عامل اصلی نیست»، به مدت هشت دهه بر روی چربی ها تحقیق کرده است و اولین محققی بود که از مسدود شدن شریا ن ها با چربی ترانس خبر داد و آنها را به عنوان عاملی برای بیماری قلبی معرفی کرد.
چربی های ترانس عمر را کاهش میدهند
چربی ترانس مانع سنتز پروستاسیکلین می شود. این سنتز برای جریان خون ضروری است. وقتی که شریان ها نتوانند پروستاسیکلین تولید کنند، لخته ی خونی شکل می گیرد و مرگ ناگهانی روی می دهد. همچنین چربی ترانس در ایجاد زوال عقل هم نقش دارد.
تقریبا از سال 1980 تا 2009 مصرف چربی ترانس تا یک سوم کاهش یافت. اما همچنان افراد بسیاری هستند که در رژیم غذایی خود از مقادیر زیادی چربی ترانس استفاده می کنند.
مشکل اینجا است که اغلب اوقات مصرف این چربی پنهان است چون حتی محصولاتی که برچسب «فاقد چربی ترانس» بر روی آنها وجود دارد حاوی این چربی هستند چرا که اگر مقدار این چربی در مواد غذایی از یک میزان مشخص پایین تر باشد، لازم نیست کارخانه سازنده آن را در ترکیبات ذکر کند و به همین راحتی با یک راه گریز قانونی مصرف کنندگان را گمراه می کنند.
برای اجتناب از مصرف این چربی، از مصرف موادغذایی که حاوی روغن نباتی هیدروژنه هستند یا با این روغن پخته می شوند، خودداری کنید. بهتر است قبل از مصرف هرگونه ماده ی غذایی، از نبود روغن نباتی هیدروژنه در لیست ترکیبات آن مطمئن شوید.
سال گذشته سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا (FDA)، چربی ترانس را از لیست افزودنی های مجاز حذف کرد اما متاسفانه به جای استفاده از روغن های اشباع سالم مثل روغن نارگیل، چربی حیوانی و کره، روغن های گیاهی غیراشباعِ دیگری جایگزین چربی ترانس شدند که وقتی حرارت داده می شوند، آلدهید حلقه ای سمی تولید می کنند.
این محصولات جانبی بسیار مضر هستند به گونه ای که چربی ترانس در مقایسه با آنها بی ضررتر است و احتمالا چند دهه طول می کشد تا از پیامدها و خطرات این روغن های غیراشباع مطلع شویم.
غذاهایی که چربی ترانس دارند:
● محصولات پخته شده:
انواع کیکها و شیرینی های آماده، حاوی روغن ترد کننده هستند که از روغن هیدروژنه گرفته می شود . خامه های تزیینی کیکها نیز حاوی چربی ترانس است .
● اسنک ها :
چیپس های سیب زمینی ، ذرت و تورتیلا حاوی چربی ترانس هستند، در حالی که ذرت بو داده، اسنک سالم تری نسبت به آنها محسوب می شود. البته ذرتهای بوداده آماده یا آن دسته که در ماکروفر آماده میشوند با نوع خانگی آن متفاوت است.
● غذاهای سرخ شده:
غذاهایی که در روغن زیاد سرخ می شوند، مانند سیب زمینی سرخ کرده ، دونات و مرغ سوخاری حاوی چربی ترانس بالایی هستند.
● خمیر فریز شده:
محصولاتی مثل بیسکوییتهای بسته بندی ، کیکهای بسته بندی و پیتزاهای آماده فریز شده حاوی چربی ترانس هستند.
● خامه و مارگارین :
خامه و قهوه های آماده بدون شیر و مارگارین حاوی مقداری روغن هیدروژنه هستند.
در انتها با یاد داشته باشید که چربی های ترانس ممکن است باعث افزایش عمر محصولات غذایی شوند اما از طرفی می توانند باعث کاهش عمر مصرف کنندگان شوند.
