به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، اطلاع از سلامت نوزادان و كودكان مستلزم دانستن شاخصهاي رشدي آنها براساس نژاد، شرايط محيطي و اقتصادي آن جامعه است و برای قضاوت در مورد رشد مناسب کودکان لازم است معیارهایی برای سنجش این رشد داشته باشیم.
اندازه‌گیری وزن، قد و دور سر می‌تواند در این مورد کمک‌کننده باشند. ترکیب هر یک از این‌ها با سن یا قد شاخص‌هایی را می‌سازند که شاخصهای تن‌سنجی نامیده می‌شوند.
نحوه اندازه گیری وزن در کودکان :
اندازه گیری وزن بهترین شاخص رشد جسمی است ،اولین توزین باید بلافاصله بعد از تولد صورت گیرد . معمولاّ برای وزن کردن کودکان از سه نوع ترازو استفاده می شود.
-ترازوی ثابت یا رو میزی -آویزی -عقربه ای یا کفی در اندازه گیری وزن کودکان با ترازوی رو میزی به نکات زیر باید توجه داشت : – ترازو در روی میز و محل مطمئنی قرار داده شود . – از مادر بخواهید لباسهای کودک را کم کند و چنانچه اتاق سرد باشد در بیرون آوردن لباسهای کودک باید احتیاط کرد چون ممکن است سرما بخورد . – پارچه تمیز ونرم و یا کاغذ تمیزی را روی کفه ترازو قرار دهید و کودک را روی آن بخوابانید . –از تعادل ترازو مطمئن شوید وزنه باید روی عدد صفر قرار گیرد ، اغلب ترازوها دگمه با پیچی دارند که با آن ترازو را تنظیم می کنند. – کودک را به کمک مادر و به آهستگی و با احتیاط بر روی ترازو قرار دهید و از مادر بخواهید که کاملاّ نزدیک کودک ایستاده و با او مشغول صحبت شود چون نوزادان و اطفال تحرک زیادی دارند مواظب باشید که از روی ترازو به خارج پرت نشوید .
*توجه :
در این مرحله به منظور دقت در توزین کودک توجه داشته باشید که ترازو به محلی تکیه نداشته باشد و بهورز یا مادر برای ثابت نگه داشتن کودک با دست به ترازو فشار نیاورند.
-با حرکت دادن وزن به طرف چپ و راست تعادل را بدست آورید . بعضی از ترازو های اطفال رومیزی عقربه ای هستند که عقربه در روی وزن کودک ثابت می ماند . بعد از متوقف شدن حرکات کودک وزن را بخوانید و یادداشت کنید.
-هنگام خواندن وزن ،پاها یا قسمتهای بدن طفل نباید به زمین یا محل دیگری بخورد . -در پوشاندن لباس کودک به مادر کمک کنید.
– ترازو را برای استفاده بعدی آماده کنید و در بین دو وزن کردن میله مدرج را روی صفر قرار داده و ترازو را قفل کنید .
*طرز کار با ترازوی آویزان :
-ترازو را از میله فلزی یا شاخه محکم درختی آویزان کنید . -از مادر خواهش کنید لباسهای کودک را تا حد امکان کم نمائید . -از مادر بخواهید کودک را در محل توزین بگذارد و یا خود این کار را انجام دهید . – کودک را در حالیکه در شلوارک است از قلاب مخصوص آویزان کنید. – وزن را بخوانید و یادداشت نمائید.
طرز کار با ترازوی کفی یا عقربه ای :
-ترازو در محل صافی قرار گرفته باشد . -عقربه روی نقطه مربوط به صفر باشد. -کاغذ و یا پارچه تمیزی را روی آن قرار دهید . -کفش کودک را در آورید . -موقع خواندن وزن کودک بطور مستقیم نگاه کنید تا وزن را درست بخوانید و سپس یادداشت کنید .
*توجه :
وزن طبیعی نوزاد بین ۲۵۰۰ تا ۴۵۰۰ گرم است و معمو لاّ در هفته اول کمی از وزن نوزاد کاسته میشود زیرا شیر کافی نمی خورد و از طرفی ادرار و مدفوع می کند و چنانچه نوزاد شیر کافی بخورد تا روز دهم به وزن زمان تولد خود میرسد و بعد از آن مرتباّبه وزنش اضافه می شود . بطوریکه در ۶ ماهگی به دو برابر وزن زمان تولد و در یکسالگی به ۳ برابر و در ۲ سالگی به ۴ برابر وزن زمان تولد خود میرسد .
نحوه اندازه گیری قد در کودکان :
در هر بار مراقبت از زمان تولد تا ۶ سالگی باید قد کودک را اندازه گیری نمائید . اندازه گیری قد کودکان را در حالت خوابیده یا در حال ایستاده میتوانید انجام دهید.
الف- روش اندازه گیری قد در حال خوابیده :
-از مادر کودک بخواهید کلاه یا روسری کودک را باز کند و پتوی کودک را در آورد بطوریکه سر وکف پای کودک آزاد و مشخص باشد . -طفل را در روی میز قد سنج بخوابانید بطوریکه سر طفل را با احتیاط به قطعه چوبی که روی صفر خط کش بطور عمود نصب شده است تکیه دهید . -قسمت متحرک خط کش را حرکت دهید بطوریکه با کف پای طفل تماس پیدا کند . -قد کودک را بخوا نید و یادداشت کنید . اگر میز قد سنج در اختیار ندارید می توانید متر پارچه ای را روی میز معمولی که در کنار دیوار و محل مطمئنی قرار داده شده بچسبانید. بعد یک صفحه صاف را در قسمت بالای سر کودک و عمود بر قسمت بالای میز و مقابل عدد صفر قرار دهید و بعد از ثابت نگهداشتن کودک عددی را که پاشنه پای کودک در مقابل آن قرار گرفته است بخوانید.
ب-روش اندازه گیری قد در حال ایستاده :
در کودکان زیر ۶ سال اندازه گیری قد در حالت خوابیده دقیق تر است ، اما در کودکانی که به راحتی و بدون کمک می ایستند می توان در حال ایستاده قد را اندازه گیر ی کرد. اندازه گیری قد در این روش در حالی انجام می پذیرد که کودک ایستاده و پاشنه های پا و سرین و قسمت فوقانی پشت و ناحیه پس سری وی به دیوار و پاشنه ها بهم چسبیده و بازو ها بطور طبیعی در کنار بدن آویزان باشند ، در این حال می توانید از متری که به دیوار چسبانده شده استفاده کنید و یا با متر پارچه ای از فرق سر تا کف پای کودک را اندازه بگیرید .
اندازه طبیعی قد در نوزادان ۵۵-۴۴ سانتیمتر است و در پایان یکسالگی حدود ۲۵ سانتیمتر به قد طفل اضافه می شود و در سال دوم ۱۲ سانتیمتر و در سال سوم ۸-۶ سانتیمتر به قد کودک اضافه میشود.
نحوه اندازه گیری دور سر : به منظور بررسی رشد طبیعی دور سر لازم است که تا پایان ۲ سالگی بطور مرتب در مراقبتها دور سر کودک اندازه گیری شود.
برای اندازه گیری دور سر کودک می توانید از متر پارچه ای استفاده نمائید بهتر است برای اندازه گیری دور سر طفل در حالت خوابیده به پشت باشد سپس مراحل زیر را انجام دهید :
-از مادر بخواهید کلاه یا روسری کودک را در آورد . – دور سر کودک را بر جسته ترین نقطه پشت سر تا بر جسته ترین نقطه روی پیشانی اندازه بگیرید ، بطوریکه متر در قسمت جلو روی برآمدگی ابرو ها قرار گیرد . اندازه بدست آمده را بخوانید و یادداشت نمائید . اندازه طبیعی دور سر در موقع تولد ۳۷-۳۵ سانتیمتر است در موقع معاینه نوزاد اگر اندازه دور سر بیش از حد معمول و یا کوچکتراز حد طبیعی بود ارجاع به پزشک لازم است. تا پایان ۳ ماهگی هر ماه ۲ سانتیمتر و از ۴ ماهگی تا پایان ۶ ماهگی هر ماه ۱ سانتیمتر و از ۷ ماهگی تا پایان یکسالگی هر ماه نیم سانتیمتر به دور سر کودک اضافه میشود.
هر بار که کودک را مراقبت می کنید به افزایش دور او توجه کنید و در صورت اضافه شدن اندازه دور سر یا افزایش غیر طبیعی کودک را ارجاع فوری دهید .
