این مطلب بطور کامل در نشریه پیمان شماره 73( صص 37-64 ، پاییز 1394) منتشر شده است.
منطقه شمالغرب کشور از زمان ورود به دوران تاریخی در حوالی نیمه اول هزاره اول قبل از میلاد همواره شاهد ظهور قدرت هایی است که برای جاودانه ساختن نام خود، شرح جنگها و اقدامات عمرانی و غیره در گوشه و کنار سرزمین تحت نفوذ خود اقدام به ایجاد سنگنوشته ها و کتیبه های متعددی می کنند. شاهد این مدعا وجود کتیبه های فراوانی است که در گستره وسیع شمالغرب کشف شده و دائماً در حال کشف هستند. بخش وسيعي از شمالغرب كشور در نيمه نخست هزاره اول قبل از ميلاد در انقياد دولت مقتدر اورارتو بوده است. دو قرن حضور اورارتوها در شمالغرب ايران منجر به تاثير و تاثرات فراواني در زمينه هاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي و عمراني شده است. ايشپويني فرزند ساردوري سومين شاه اورارتو، اولين كسي است كه وارد منطقه شمالغرب ايران شده و كتيبه هاي از خود در منطقه شمالغرب به يادگار گذاشته است. پس از وي نيز شاهان ديگر اورارتويي سنگ نوشته هايي در شمالغرب ايران ايجاد كرده اند. از جمله كتيبه هاي اورارتويي خارج از استان آذربايجانغربي مي توان به كتيبه جوان قلعه در نزديكي عجب شير( متعلق به آرگيشتي اول)، كتيبه قلعه سقندل در نزديكي ورزقان اهر(متعلق به ساردوري دوم)، كتيبه رازليق در نزديكي سراب( متعلق به آرگيشتي دوم)، كتيبه نشتبان در شرق سراب( متعلق به آرگيشتي دوم)،كتيبه شيشه در شمال شرق اهر (متعلق به آرگيشتي دوم)اشاره كرد. متن این کتیبه ها عمدتاً شامل دعا و نیایش، قربانی به درگاه خدایان، اهداء هدایا و پیشکشی، حرکتهای جنگی و شرح لشکرکشیها، برپایی ساختمان معابد و مکانهای عام المنفعه و عمرانی بوده است. در خطه آذربایجان غربی نیز تاکنون طی بررسیهای باستان شناسان و پژوهشگران داخلی و خارجی ده سنگ نوشته اورارتويي مهم و چند كتيبه كوچك تر به دست آمده است. این سنگ نوشته ها به خط میخی اورارتویی و گاه دوزبانه(اورارتويي- آشوري)، شامل سنگ نوشته نسبتاً گسترده کيله شین و مرگه كاروان اشنویه، سنگ نوشته کوتاه عین الروم، داش تپه میاندواب، دو کتیبه در قلاتگاه اشنویه، کتیبه ترغه بوکان، بسطام، محمودآباد و موانا است كه در ادامه مورد بررسي قرار مي گيرند. اين كتيبه ها با رعايت ترتيب زماني پادشاهان اورارتويي به قرار زير است...
استل کیله شین در محل اصلی خود
تپه موانای ارومیه که کتیبه موانا در نزدیکی آن کشف شد
Let's block ads! (Why?)
