مشخصات مقاله
عنوان نشریه: فضاي جغرافيايي : بهار ۱۳۹۴ , دوره ۱۵ , شماره ۴۹ ; از صفحه ۲۳۷ تا صفحه ۲۵۷ .
عنوان مقاله: برآورد فرسايش خاک و توليد رسوب حوضه آبريز بکرآباد ورزقان با استفاده از مدل MPSIAC در محيط GIS
نویسندگان: حجازي اسداله, نيك جو محمدرضا, اصفهاني محدثه
چکیده:هرساله هزاران تن خاک از سطح اراضي جنگلي، مرتعي و کشاورزي به وسيله اشکال مختلف فرسايش از دسترس خارج شده و با انباشت در مناطق مستعد رسوب گذاري سبب وارد آمدن خسارت هاي قابل ملاحظه اي مي شود. براي مديريت مناطق فرسوده و مهار اين پديده لازم است پهنه هاي تحت فرسايش و يا توليد رسوب شناسايي و مقادير خاک فرسوده برآورد شود تا از اين طريق علاوه بر تعيين مناطق آسيب پذير و بحراني، اقدامات حفاظتي متناسب جهت کاهش و يا کند کردن روند فرسايش صورت گيرد. لازمه اين امر دسترسي به ابزارها و تکنيک هاي مناسب و استفاده از روش يا مدل برآورد فرسايش با دقت بالا و کارايي مورد قبول مي باشد. براي نيل به اين هدف از مدل تجربي MPSIACاستفاده شده است. اين مدل در ايران در محيط هاي جغرافيايي مختلف مورد استفاده قرارگرفته و به علت کمي بودن و استفاده از پارامترهاي متعدد نتايج قابل قبول و رضايت بخشي را نسبت به ساير مدل هاي تجربي ارايه داده است.
در اين روش نه عامل محيطي شامل زمين شناسي، خاک، آب وهوا، رواناب، شيب، پوشش زمين، کاربري اراضي، فرسايش سطحي و رودخانه اي مورد بررسي قرار مي گيرد و سپس با ارزش گذاري کمي هر پارامتر، ميزان فرسايش و رسوب محاسبه مي شود. در اين پژوهش جهت برآورد رسوب و فرسايش حوضه آبريز بکرآباد، کليه داده هاي عوامل نه گانه مدل به روش اسنادي و نيز بررسي هاي ميداني استخراج و لايه هاي مورد نياز آن در محيط نرم افزاري GIS تهيه شدند. پس از تشکيل بانک هاي اطلاعاتي، ارزش گذاري کمي و وزن دهي به هر کدام از لايه ها بر اساس استانداردهاي تعريف شده درمدل، نقشه نهايي پهنه بندي فرسايش و رسوب حوضه استخراج گرديد.
مقايسه مقاديررسوب برآوردي و نقشه پهنه هاي حساس به فرسايش حوضه با مقادير مشاهداتي و نيز وضعيت ميداني حوضه نشان مي دهد که خوشبختانه حوضه از نظر مقادير فرسايشي در وضعيت حادي نبوده و روند توسعه آن در صورت مديريت درست قابل جلوگيري است. در ضمن در بين عوامل فرسايشي حوضه، عامل وضعيت فرسايش سطحي، شيب و خصوصيات خاک از مهم ترين فاکتورهاي موثر بر بروز انواع فرسايش مي باشند.
كليد واژه: فرسايش خاک، توليدرسوب، مدل MPSIAC، سامانه اطلاعات جغرافيايي، حوضه آبريز بکرآباد
دانلود فایل مقاله
