طبقه بندي نقشه ها بر اساس مقياس

ميزان دقت نقشه وابسته به مقياس آن است. بديهي است هرچقدر نقشه بزرگ مقياس­تر باشد، نه تنها عوارض بيشتري را مي­توان در آن نمايش داد، بلکه ترسيم علائم متناسب با مقياس نقشه، تا حد زيادي امکان پذير خواهد بود. بر اين اساس، نقشه­ها را از نظر مقياس مي­توان به ۵ گروه اصلي تقسيم بندي کرد.

نقشه­هاي خيلي کوچک مقياس (نقشه هاي جغرافيايي)

مقياس اين نقشه ها کوچکتر از ۱:۵۰۰۰۰۰ بوده و دقت آن بسيار کم است، اطلاعات اين نقشه ها خيلي کم است و هرگز نمي توان بعنوان نقشه مبنا به کار برد و تنها در کارهاي آموزشي مناسب است. مانند نقشه راهنماي راه ها، نقشه هاي سياسي و طبيعي از يک کشور يا نقشه هايي که سطح دو نيمکره را در يک برگ نشان مي دهند.

نقشه­هاي کوچک مقياس (توپوگرافي):

مقياس اين نقشه ها کوچکتر از ۱:۲۰۰۰۰۰ است، اين نقشه ها به لحاظ کوچک بودن مقياس جزئيات را به طور دقيق نشان نمي دهد، بلکه از يک منطقه بسيار بزرگ و به صورت شماي کلي نشان مي دهد، در کشوهاي جهان سوم بعنوان نقشه پايه و در مسايل نظامي بعنوان نقشه استراتژيک بکار مي روند. نقشه هاي ناوبري هوايي در مقياس ۱:۲۵۰۰۰۰ پوشش سراسري ايران که در ۱۳۴ برگ تهيه شده است نمونه اي از اين نقشه هاست و هر برگ آن را ۵/۱ درجه طول جغرافيايي و ۱ درجه عرض جغرافيايي را مي پوشاند. اين نقشه ها براي کارهاي تحقيقاتي دقيق و علمي مناسب نيستند. ولي در تحليل و تفسير مورفولوژي مناطق جغرافيايي مفيد و سودمندند.

نقشه­هاي ميان مقياس (توپوگرافي):

مقياس اين نقشه ها از ۱:۵۰۰۰۰ تا ۱:۱۰۰۰۰۰ است در کشورهاي در حال توسعه به عنوان نقشه مبنا بوده براي مطالعه بعضي از طرحها و کارهاي عمراني استفاده مي گردد.
نقشه هاي ۱:۵۰۰۰۰ پوشش سراسري ايران که در ۳۳۵۰ برگ تهيه شده است در اين طبقه بندي قرار دارد. با عنايت به اينکه اين نقشه ها براي تحقيقات جغرافيايي در مورد روستاها، بخشها و شهرها کافي نيست از اين جهت دولت اقدام به تهيه نقشه هاي ۱:۲۵۰۰۰ نموده تا بتوان طرحها و کارهاي عمراني را به خوبي و با دقت بيشتر انجام داد.

نقشه­هاي بزرگ مقياس (توپوگرافي):

اين نقشه ها کاربرد فراواني دارند و جزئيات و عوارض زيادي را که از لحاظ هندسي داراي کيفيت مناسبي هستند نشان مي دهند. مقياس اين نقشه ها از ۱:۱۰۰۰۰ تا ۱:۲۵۰۰۰ است. از اين نقشه ها براي مطالعات مقدماتي به منظور اجراي پروژه هاي بزرگ استفاده مي شود. اين قبيل نقشه ها در کشورهاي پيشرفته جهان به عنوان نقشه پايه مورد استفاده قرار مي گيرند. در ايران نيز بنا به ضرورت اين گونه نقشه ها در مقياس ۱:۲۵۰۰۰ و به صورت پوشش سراسري کشور در دست تهيه است و در صورتي که براي برخي از کارهاي عمراني در مقياسهاي بزرگتري نياز باشد به صورت منطقه اي و يا ناحيه اي تهيه مي شوند.

نقشه­هاي خيلي بزرگ مقياس (پلانها) :

پلان ها در مقياسهاي خيلي بزرگ تهيه مي شوند. اين نقشه ها از مسافت کوچک با دقت هندسي بالا تهيه مي گردند و اصولاً مقياسي که در پلانها انتخاب مي شوند شامل ۱:۲۰۰، ۱:۵۰۰، ۱:۱۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰ مي باشند.