مراجع تهيه نقشه در ايران
سازمان نقشه برداري کشور
طي دوران برنامه ۷ ساله اول (۱۳۲۷ تا ۱۳۳۴) دايره اي به نام بنگاه مهندسي در سازمان برنامه وقت تشکيل گرديد که انجام امور نقشهبرداري نيز بخشي از فعاليتهاي اين بنگاه بود. از سال ۱۳۳۰ به بعد مهندسان مشاور خارجي براي اجرا و مشاوره پروژه‌هاي مختلف در کشور حضور داشتند که بابت هزينه عمليات نقشهبرداري مبالغ زيادي دريافت مي‌نمودند. طي اين سالها گروهي از کارشناسان سازمان برنامه (از جمله مهندس حامي، مهندس خان بابا ايرواني و… با همکاري سرهنگ نوتاش) به فکر تاسيس سازماني افتادند که بتواند پاسخگوي نيازهاي نقشهبرداري درسطح کشور باشد. با پيگيريهاي انجام گرفته در تاريخ هفتم خرداد ۱۳۳۲ به منظور تهيه نقشه کل کشور و تطبيق عمليات نقشه‌بــرداري کــه بـهوسيلــه کليه موسسات و دواير دولتي در تمام کشور صورت مي گرفت دولت وقت اقدام به تصويب قانون سازمان نقشهبرداري کشور زير نظر سازمان برنامه وقت نمود. پس از اين تصميم مرحوم مهندس ابراهيمي که تحصيلات تکميلي خود را در رشته فتوگرامتري درکشور هلند گذرانيده بود ماموريت يافت تا نسبت به تاسيس سازمان نقشهبرداري کشور اقدام نمايد. ايشان پس از فراهم آوردن مقدمات به عنوان اولين رئيس سازمان منصوب گرديد.
اين سازمان تازه تاسيس ابتدا با جذب نقشه برداراني از ديگر دستگاهها و تهيه لوازم و تجهيزات شروع بکار نمود، سپس به منظور بسترسازي جهت دستيابي به فن‌آوري روز نقشهبرداري که آن‌روزها از طريق عکسبرداري هوايي و تبديل عکسها به نقشه در کشورهاي پيشرفته متداول بود، اقدام به دوره‌هاي آموزشي براي تربيت نيروي انساني نمود. در اين کلاسها اساتيد داخلي و خارجي تدريس مي نمودند که طي چهار دوره عده زيادي موفق به گذراندن اين دوره ها گرديدند، سپس با کمک سازمان ملل متحد و بورس‌هاي ديگر کشورها و هزينه سازمان نقشهبرداري عده‌اي از اين دانش آموختگان جهت تکميل تحصيلات و کسب تجربه به مراکز آموزشي کشورهاي پيشرفته اعزام گرديدند. لازم به ذکر است پس از چند سال فترت در آموزش، مجددا درسال ۱۳۴۴ با کسب مجوز از مسئولين تحصيلات عاليه کشور، مدرسه عالي نقشه برداري تاسيس گرديد که اين آموزش‌ها تا پيروزي انقلاب اسلامي ايران ادامه يافت.
با تاسيس سازمان نقشه برداري و بهره گيري از فن آوري نوين براساس آموزشهاي مذکور و تجهيز اين سازمان به تجهيزات پيشرفته نظير هواپيما، دستگاههاي تبديل، دستگاههـاي چـاپ، فاصلـه‌ياب‌ها، دوربين‌هـاي نقشه برداري، تجهيزات کارتوگرافي قدم‌هاي موثري در اجراي برنامه‌هاي عمراني برداشته شد. سازمان نقشهبرداري كشور با نقشهبرداري، عکسبرداري هوايي، تهيه نقشههاي مختلف درکليه برنامه‌هاي عمراني از قبيل شهرسازي، سدسازي، آبياري، راهسازي، انتقال نيروي برق، استخراج معـادن، تهيه نقشه هاي کاداستر نقش موثري ايفا نموده است.
سازمان نقشه برداري کشور در دوران دفاع مقدس خدمات ارزنده‌اي در خصوص تهيه نقشــه از مناطق مرزي ارائه نموده است. بعنوان مثال مي توان به تهيه نقشههاي ۱۰۰۰۰: ۱ جزيره آبادان (فاو تا چزابه) در اين دوران اشاره نمود. در دوران سازندگي پس از دفاع مقدس نيز سازمان نقشهبرداري کشور فعاليتهاي گستردهاي شامل آموزش نيروي انساني، خريد تجهيزات، برنامه‌ريزي طرحها و پروژه‌هاي مختلف شامل طرح تهيه نقشههاي پوششي کشور در مقياس ۲۵۰۰۰: ۱، تهيه اطلس‌هاي ملي، تکميل شبکه‌هاي مبنايي، تهيه چارت‌هاي‌دريايي، تهيه نقشه رقومي شهرهاي کشور درمقياس ۲۰۰۰/۱ ، ايجاد پايگاه اطلاعات مکاني ملي، تهيه و چاپ انواع نقشههاي موردي و موضعي کشور را آغاز نموده و هم اکنون در دست اجرا دارد.
سازمان نقشهبرداري کشور در بيش از پنج دهه فعاليت، جايگاه خود را به عنوان توليدکننده اصلي نقشه و اطلاعات مکاني درکشور تثبيت نموده است. در سالهاي پس از انقلاب شکوهمند اسلامي، سازمان با گسترش دامنه کاربران و کاربردهاي نقشه و اطلاعات مکاني در کشور موفق گرديده است نقشه و اطلاعات مکاني را بعنوان يکي از عناصر اصلي برنامه‌ريزي، مـديـريـت و توسعه مبتني بر دانايي محـور، مورد نظر چشم انداز بيست ساله و برنامه‌هاي توسعه پنج ساله کشور مطرح نمايد.
درحال حاضر با استفاده از نقشه و اطلاعات مکاني تهيه شده توسط سازمان نقشه‌برداي کشور، پايگاه‌هاي اطلاعاتي مختلف با کاربردهاي متعدد در کشور ايجاد گرديده و با توجه به فعاليت‌ها و خدمات ارائه شده، سازمان نقشه برداري کشور از حمايت طيف گسترده کاربران برخوردار بوده و بعنوان حامي بخش خصوصي، وظايف حاکميتي دولت را در زمينه نقشهبرداري انجام مي‌دهد.
براساس مستندات موجود، توانايي جايگاه کشور از نظر توليد نقشه و اطلاعات مکاني در مقايسه با کشورهاي در حال توسعه و برخي از کشورهاي توسعه يافته مشهود است. براي اثبات اين مدعا مي‌توان به تهيه و بازنگري بيش از ۹۰۰۰ برگ نقشههاي پوششي کشور در مقياس ۲۵۰۰۰/۱ و همچنين تهيه نقشههاي رقومي بخش اعظم شهرهاي کشور در مقياس ۲۰۰۰ :۱ اشاره نمود.
اين سازمان به لحاظ حقوقي داراي شخصيت مستقل و وابسته به معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور ميباشد.
اهداف
ü تقويت شبكه هاي ژئودزي، ترازيابي و گراويمتري و اهتمام براي اتصال آنها به شبكه هاي متناظر در كشورهاي همجوار.
ü ارتقاي دانش كارشناسان ذيربط داخل و خارج سازمان و تلاش براي ايجاد دانشگاه ژئوماتيك.
ü تهيه استانداردهاي علوم مهندسي ژئوماتيك و ارتقاي كيفيت محصولات و خدمات نقشه برداري.
ü اصلاح قوانين حاكم بر سازمان به منظور تحكيم جايگاه قانوني آن.
ü بهنگام سازي نقشه هاي تهيه شده پوششي.
ü استفاده از روش ها و تجهيزات پيشرفته براي بالابردن كيفيت توليدات.
ü گسترش پايگاه داده هاي توپوگرافي ملي.
ü اهتمام براي تقويت شوراي عالي نقشه برداري به منظور هماهنگي فعاليت هاي نقشه برداري در سطح كشور.
ü بهره برداري از تصاوير ماهواره اي براي تهيه و بهنگام نمودن نقشه‌ها و اطلاعات مكاني.
ü تهيه وبازنگري نقشه هاي ۱:۵۰،۰۰۰٫
ü تهيه نقشه هاي ۱:۲،۰۰۰ شهرهاي مهم كشور.
ü گسترش پايگاه داده هاي توپوگرافي به منظور تهيه GIS ملي بر اساس نقشه هاي ۱:۲۵،۰۰۰٫
ü تهيه نقشه هاي پوششي رقومي ۱:۵۰،۰۰۰ بر مبناي نقشه هاي ۱:۲۵،۰۰۰٫
ü تهيه نقشه ژئوديناميك جمهوري اسلامي ايران.
ü اندازه گيري مجدد ترازيابي درجه ۱٫
ü ترازيابي درجه ۲ و درجه ۳٫
ü تعيين ژئوييد دقيق جمهوري اسلامي ايران.
ü انجام عمليات آبنگاري و تهيه چارتهاي دريايي در مقياس ۱:۲۵،۰۰۰ و ۱:۱۰۰،۰۰۰٫
ü تهيه و بازنگري اطلس هاي ملي و موضوعي و ايجاد اطلس الكترونيك.
وظايف
ü طراحي و اجراي عمليات نقشه برداري بنيادي از قبيل ايجاد شبكه هاي سراسري ژئودزي، ترازيابي دقيق، ثقل سنجي و ژئوديناميك.
ü تهيه نقشه هاي مبنايي كشور در مقياس ۱:۲۵،۰۰۰ و مقياس هاي ديگر در راستاي برنامه هاي توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور.
ü تعيين سطوح مبناي نقشه برداري از قبيل: ژئوييد ملي و محلي، بيضوي هاي مقايسه، سطوح مبناي ارتفاعات و سيستم هاي تصوير مناسب.
ü ايجاد ايستگاههاي دائمي تعيين موقعيت ماهواره اي، فضايي و ارائه خدمات مربوط.
ü تهيه نقشه هاي مورد نياز طرحهاي عمراني وزارتخانه ها و سازمان هاي دولتي و بخش خصوصي.
ü انجام عكسبرداري هاي هوايي و تهية فيلم، تصوير رقومي و پردازش هاي مربوط مورد نياز دستگاههاي دولتي و بخش خصوصي.
ü طراحي و ايجاد سيستم هاي اطلاعات مکاني (GIS)، سيستم هاي اطلاعات زميني (LIS) و تشكيل پايگاه داده هاي توپوگرافي ملي (NTDB).
ü تشكيل شوراي ملي كاربران NCGISU) GIS).
ü عمليات آب نگاري (هيدروگرافي) شامل تهية چارتهاي مبنايي و موردي، جمع آوري و پردازش اطلاعات جزر و مدي ، پيش بيني و تهية جداول جزر و مدي.
ü طرح و اجراي پروژة اطلس ملي ايران و اطلس هاي موضوعي.
ü گردآوري و بايگاني اطلاعات جغرافيايي و نسخة اصلي نقشه ها به منظور ايجاد بانك اطلاعاتي.
ü اعمال مميزي هاي كيفي فعاليت هاي نقشه برداري.
ü تهيه و تدوين استانداردها ، قوانين و دستورالعمل هاي لازم براي ايجاد يكپارچگي و انسجام در مراحل كار فني و اجرايي سازمان و ساير موسسات و نهادهاي فعال در عرصه هاي مرتبط.
ü نظارت و كنترل كيفي بر تمام فعاليت هاي تهية نقشه انجام شده در موسسات و بخش هاي دولتي و خصوصي طبق استانداردهاي بين المللي.
ü عضويت در انجمن هاي علمي و فني بين المللي و منطقـه اي در زمينـه هـاي علـوم مهندسي نقشه برداري با رعايت قوانين و مقررات مربوط.
ü همكاري با مجامع علمي، فني داخل و خارج و تبادل اطلاعات با اين مجامع.
ü برگزاري دوره هاي آموزشي در زمينه هاي مهندسي نقشه برداري در حيطة مقررات مربوط.
ü برگزاري كنگره ها، كنفرانس ها و سمينارهاي مرتبط بـــا مهندسي نقشه برداري در سطح ملي، منطقه اي و بين المللي و شركت در گرد همايي هاي داخلي و خارجي ذيربط.
ü همكاري لازم براي تحقق وظايف شوراي عالي نقشه برداري
سازمان جغرافيايي وزارت دفاع
نام جغرافيايي گستره فعاليت و خدمات سازمان جغرافيايي را از بدو تاسيس تاکنون مشخص مي نمايد.
در سال ۱۳۰۰ ه.ش سنگ بناي اين ارگان رسمي نقشهبرداري يعني تشکيل شعبه نقشه برداري و نقشه کشي گذارده شده و در سير تحول خود متناسب با نيازها، ماموريت ها و وظايف سازماني انجام وظيفه نموده، در نهايت با عنوان سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح هويت يافته است.
سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح بهمنظور دستيابي سريع و دقيق به اطلاعات جغرافيايي کشور و ساير مناطق مورد نياز نيروهاي مسلح تلاش گستردهاي را در توسعه و ارتقاء دانش فني نيروي انساني، مدرنيزه نمودن خط توليد و ارايه خدمات، همگام با مراکز پيشرفته نقشه برداري داشته است و در اين مسير گامهاي ارزنده برداشته است.
سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح با بيش از ۸۰ سال تجربه در تهيه نقشههاي پوششي و انجام کليه فعاليتهاي نقشه برداري و جغرافيايي، هماهنگ با پيشرفت هاي علمي و فني جهان آمادگي دارد در زمينه هاي علوم و فنون جغرافيايي، دور سنجي و نقشه برداري خدمات متنوعي را ارايه نمايد که اهم ازتوانمندي هاي آن به شرح ذيل ميباشد:
طراحي و برنامه ريزي و نظارت بر کليه فعاليت هاي نقشه برداري در مقياس هاي پوششي و موردي.
طراحي پرواز و عکسبرداري هوايي در مقياس هاي مختلف (مقياسهاي پوششي، موردي و شهري).
طراحي، اجرا و نظارت عمليات ژئودزي ماهواره اي و کلاسيک.
انجام عمليات تعبير و تفسير تصاوير هوايي و ماهواره اي.
فرآيند تصاوير ماهواره اي و تصحيحات هندسي.
بازنگري نقشه هاي قديمي با روش هاي مختلف بهره برداري از تصاوير ماهواره اي و عکسبرداري هوايي.
انجام فعاليت هاي طبقه بندي و گويا نمودن عکس هاي هوايي، تهيه نقشه هاي موضوعي، اجراي کليه مراحل کارتوگرافي.
تهيه و چاپ نقشه هاي عکسي (با استفاده از عکس هاي هوايي و تصاوير ماهواره اي) گردآوري، تهيه، تدوين و چاپ اطلاعات جغرافيايي.
طراحي و چاپ (شامل: حروفچيني، طراحي، مونتاژ، ليتوگرافي و چاپ) انواع کتاب و نشريات علمي و فني.
انجام فعاليت هاي مختلف در ارتباط با ايجاد بانک اطلاعات جغرافيايي(GIS) طراحي و اجراي عمليات هيدروگرافي، تهيه و ساخت انواع نقشه هاي برجسته در مقياس هاي مختلف.
تهيه و ساخت انواع ماکت از تاسيسات و تجهيزات و عوارض طبيعي زمين.
طراحي و تبديل کليه دستگاه هاي فتوگرامتري از سيستم کلاسيک (آنالوگ) به سيستم تحليلي و ديجيتالي.
برگزاري دوره هاي مختلف (نظري و عملي) پيشرفته در زمينه مهندسي نقشه برداري.
شرکت ملي نفت ايران
