در بحث پهنهبندي خطر زمينلغزش با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي براي ساختن نمودار سلسله مراتبي به ناچار بايد از گروه ساختارهاي سلسله مراتبي وظيفه‌اي از نوع ناقص كمك بگيريم. زيرا متغيرهايي كه براي پهنهبندي خطر زمينلغزش، به كار مي‌بريم مي‌توانند حذف يا اضافه شوند و يا ارزش آنها كم و زياد شود. به طور مثال عامل ارتفاع بسته به منطقه مورد برررسي و نظر كارشناسان مي‌تواند حذف گردد و يا در نظر گرفته شود، اگر در نظر گرفته شود مي‌تواند در مقايسه با ديگر پارامترها از لحاظ تاثير در رخداد زمينلغزش داراي ارزش‌هاي متفاوتي باشد. از سوي ديگر نمي‌توان تمامي عناصر بكار رفته در سلسله مراتبي را باهم مقايسه كرد. يعني نمي‌توان كلاس‌هاي شيب را با رنج‌هاي بارشي از نظر تاثير در رخداد زمينلغزش مقايسه نمود، ارزش‌دهي به اين كلاس‌ها از لحاظ تاثير در رخداد زمينلغزش تنها مابين خود آنها مقدور مي‌باشد. با توجه به مطالب فوق ساختار سلسله مراتبي كه جهت پهنهبندي خطر رخداد زمينلغزش در اين پژوهش در نظر گرفته شد داراي ويژگي‌هاي زير مي‌باشد:
۱- هدف: تهيه مدل وزني پهنهبندي خطر رخداد زمينلغزش.۲- عوامل: عوامل موثر در رخداد زمينلغزش. ۳- زير عاملها: كلاس‌هاي عوامل موثر در رخداد زمينلغزش. ۴- گزينه‌ها: تمامی پهنه مورد بررسي (به عبارتی تک تک واحدهاي همگن یا زمینی حوضه رودخانه ماربر).
مقايسه زوجي و اولويت‌بندي اوليه
پس از تشخيص عوامل موثر در رخداد زمينلغزش در حوضه ماربر، پرسشنامههايي براي اولويت بندي عوامل نسبت به هم با در نظر گرفتن رخداد زمينلغزش تهيه شد. نتايج حاصل را با هم تلفيق نموده و ماتريسهاي مقايسه زوجي را بر اساس قضاوت‌هاي كارشناسي براي عوامل و زيرعاملها تشکیل داديم. در اینجا به عنوان نمونه ماتریس مقایسه زوجی عوامل موثر آمده است (جدول ۲).
معیارها
SLP
LIT
LUS
ASP
DRN
ROD
RAN
FLT
RNG
SLP
۱
۲
۳
۴
۷
۷
۹
۹
۹
LIT
۰/۵۰۰
۱
۲
۳
۵
۵
۷
۷
۷
LUS
۰/۳۳۳
۰/۵۰۰
۱
۳
۴
۵
۶
۷
۷
ASP
۰/۲۵۰
۰/۳۳۳
۰/۳۳۳
۱
۴
۵
۶
۷
۷
DRN
۰/۱۴۳
۰/۲۰۰
۰/۲۵۰
۰/۲۵۰
۱
۲
۴
۶
۶
ROD
۰/۱۴۳
۰/۲۰۰
۰/۲۰۰
۰/۲۰۰
۰/۵۰۰
۱
۴
۵
۵
RAN
۰/۱۱۱
۰/۱۴۳
۰/۱۶۷
۰/۱۶۷
۰/۲۵۰
۰/۲۵۰
۱
۳
۴
FLT
۰/۱۱۱
۰/۱۴۳
۰/۱۴۳
۰/۱۴۳
۰/۱۶۷
۰/۲۰۰
۰/۳۳۳
۱
۱
RNG
۰/۱۱۱
۰/۱۴۳
۰/۱۴۳
۰/۱۴۳
۰/۱۶۷
۰/۲۰۰
۰/۲۵۰
۱
۱
مجموع
۲/۷۰۲
۴/۶۶۲
۷/۲۳۶
۱۱/۹۰۳
۲۲/۰۸۳
۲۵/۶۵۰
۳۷/۵۸۳
۴۶
۴۷
محاسبه وزن نسبي و وزن نهايی پارامترها
پس از تشكيل ماتريسهاي مقايسه زوجي تمامي پارامترها با استفاده از روش تقريبي ميانگين حسابي وزن نسبي پارامترها محاسبه شد. ستون متوسط (ميانگين هر سطر) در ماتريس نرماليزه وزن نسبي هر عنصر را نشان مي‌دهد. نتايج حاصل از نرماليزه نمودن ماتريسهاي مقايسه زوجي (وزن نسبی) در جدول (۳) آمده است.
پس از محاسبه وزن نسبي عوامل و زيرعاملها، براي محاسبه وزن نهايي زير عاملها وزنهاي نسبي هر عامل در زيرعامل‌هاي مربوطه ضرب و وزن نهايي زير عاملها به دست آمد (جدول ۳). كلاس شيب ۲۵-۱۵% با وزن نهايي ۱۵۴/۰ و كلاس پوشش گياهي غني با وزن نهايي ۰۰۱۱/۰ به ترتيب موثرترين و كم تاثيرترين زيرعامل‌هاي موثر در رخداد زمينلغزش شناخته شدند.
جدول ۳: وزن نهايی زير عامل‌هاي موثر در رخداد زمينلغزش به روش AHP کارشناسی
عامل
وزن نسبي
كلاس
وزن نسبي
وزن نهايي
عامل
وزن نسبي
كلاس
وزن نسبي
وزن نهايي
فاصله از جاده (متر)
۰/۰۵۸
۵۰۰- ۰
۰/۶۵۴
۰/۰۳۸
فاصله از گسل (متر)
۰/۰۱۹
۱۵۰۰- ۰
۰/۴۷۴
۰/۰۰۹
۱۰۰۰- ۵۰۰
۰/۲۲۱
۰/۰۱۳
۳۵۰۰- ۱۵۰۰
۰/۲۸۹
۰/۰۰۵
۵۰۰۰- ۱۰۰۰
۰/۰۷۷
۰/۰۰۴
۵۰۰۰- ۳۵۰۰
۰/۱۳۲
۰/۰۰۳
۵۰۰۰<
۰/۰۴۹
۰/۰۰۳
> 5000
۰/۱۰۵
۰/۰۰۲
فاصله از آبراهه (متر)
۰/۰۷۱
۲۵۰- ۰
۰/۵۱۷
۰/۰۳۷
پوشش گياهي
۰/۰۱۹
بدون پوشش
۰/۴۷۴
۰/۰۰۹
۵۰۰- ۲۵۰
۰/۲۹۸
۰/۰۲۱
خيلي فقير
۰/۲۸۸
۰/۰۰۵
۱۰۰۰- ۵۰۰
۰/۱۳۷
۰/۰۱۰
فقير
۰/۱۷۸
۰/۰۰۳
> 1000
۰/۰۴۸
۰/۰۰۳
غنی
۰/۰۶۰
۰/۰۰۱
بارش (ميليمتر)
۰/۰۳۴
۱۰۰۰- ۸۵۰
۰/۷۰۲
۰/۰۲۴
جهت شيب
۰/۱۲۶
N
۰/۲۱۵
۰/۰۲۷
۸۵۰- ۶۵۰
۰/۲۲۷
۰/۰۰۸
NW
۰/۲۱۵
۰/۰۲۷
۶۵۰- ۴۵۰
۰/۰۷۲
۰/۰۰۲
NE
۰/۲۱۵
۰/۰۲۷
شيب (درصد)
۰/۳۰۷
۲۵- ۱۵%
۰/۵۰۱
۰/۱۵۴
W
۰/۱۲۱
۰/۰۱۵
۱۵- ۰%
۰/۲۶۶
۰/۰۸۲
E
۰/۰۹۹
۰/۰۱۲
۴۰- ۲۵%
۰/۱۱۴
۰/۰۳۵
SW
۰/۰۵۴
۰/۰۰۷
۷۰- ۴۰%
۰/۰۶۱
۰/۰۱۹
SE
۰/۰۵۴
۰/۰۰۷
> 70%
۰/۰۵۸
۰/۰۱۸
S
۰/۰۲۸
۰/۰۰۳
سازندهاي زمين شناسي
۰/۲۰۴
q
۰/۳۲۰
۰/۰۶۵
کاربري اراضي
۰/۱۶۲
LUS7
۰/۲۶۲
۰/۰۴۲
Ks1
۰/۱۸۶
۰/۰۳۸
LUS6
۰/۲۰۱
۰/۰۳۳
KS
۰/۱۳۴
۰/۰۲۷
LUS3
۰/۱۳۲
۰/۰۲۱
E
۰/۰۹۲
۰/۰۱۹
LUS9
۰/۱۰۳
۰/۰۱۷
J
۰/۰۷۱
۰/۰۱۴
LUS5
۰/۰۸۳
۰/۰۱۴
Ki-j
۰/۰۵۳
۰/۰۱۱
LUS4
۰/۰۷۶
۰/۰۱۲
KI
۰/۰۴۷
۰/۰۱۰
LUS11
۰/۰۵۲
۰/۰۰۸
Cbs
۰/۰۴۰
۰/۰۰۸
LUS1
۰/۰۳۳
۰/۰۰۵
km
۰/۰۲۳
۰/۰۰۵
LUS2
۰/۰۲۷
۰/۰۰۴
BK
۰/۰۱۹
۰/۰۰۴
LUS8
۰/۰۱۷
۰/۰۰۳
km1
۰/۰۱۵
۰/۰۰۳
LUS10
۰/۰۱۳
۰/۰۰۲
– محاسبه نرخ ناسازگاری ماتريس‌ها
نرخ ناسازگاري معياري است جهت تشخيص معناداري ماتريسهاي مقايسه زوجي و مقدار آن بايد كمتر از ۱/۰ باشد (قدسیپور، ۱۳۸۸)، براي همين منظور نرخ ناسازگاري براي ماتريسهاي عوامل و زيرعاملها با استفاده از روش تقريبي ميانگين حسابي محاسبه شد كه شرح آن در جدول (۴) آمده است.
جدول ۴: نرخ ناسازگاری ماتريسهای عوامل و عناصر موثر در رخداد زمينلغزش
پوشش گياهی
فاصله از گسل
بارش
فاصله از جاده
فاصله از آبراهه
وجه شيب
كاربري ارضي
سازندها
شيب
عوامل
ماتريس
۰/۰۰۳
۰/۰۰۱
۰/۰۰۲
۰/۰۱۳
۰/۰۰۷
۰/۰۱۲
۰/۰۰۴
۰/۰۱۴
۰/۰۰۸
۰/۰۰۰
نرخ ناسازگاری
اعمال اولويت بندي‌ها و پهنهبندي حوضه
پس از محاسبه نرخ ناسازگاري ماتريس‌ها و تاييد قابل قبول بودن داده‌ها، وزنهاي نهايي زير عاملها جهت تهيه نقشه پهنهبندي حوضه رودخانه ماربر اعمال گرديد. جهت اعمال صحيح اوزان بدست آمده در محيط GIS با روشهاي مختلفي ميتوان مدل مورد نظر را اعمال نمود. در اين پژوهش جهت ارائه مدل نهايي از روش Weighted Sum به دليل دقت بيشتر استفاده گرديده و لايه بدست آمده بر اساس شكستهاي طبيعي نمودار فراواني پيكسلها و با هدف مقايسه نتايج با AHP تلفیقی به ۵ كلاس لغزشي تقسيم گرديد (جدول ۵) (شكل ۶).
گستره لغزشی با
حساسیت خيلي كم
حساسیت کم
حساسیت متوسط
حسایت زياد
حساسیت خيلي زياد
فراوانی
۰/ ۰۵۴-۱۵/۰
۰/ ۱۵-۱۹۴/۰
۰/ ۱۹۴-۲۳۸/۰
۰/ ۲۳۸-۲۹/۰
۰/ ۲۹-۳۹۸/۰
