عالیه سادات رفعت حقیقی*: پلاستیک یکی از عمده ترین آلاینده های محیط زیست و بهترین مصنوعات بشری محسوب می گردد که هم اکنون به معضل بزرگی برای محیط زیست تبدیل شده است. تجزیه یک کیسه پلاستیکی در طبیعت بین صد تا هزار سال طول می‌کشد. روز جهانی بدون نایلکس برابر با بیست و یکم تیر شاید بهانه‌ای برای مشارکت به منظور کاهش هر چه بیشتر تولید و مصرف کیسه‌های پلاستیکی باشد.
به منظور فرهنگ سازی و ارتقاء سطح دانش شهروندان در زمینه مضرات استفاده از کیسه‌های نایلونی، ۲۱ تیر ماه از سوی طرفداران محیط زیست روز بدون نایلکس نامگذاری شده است.
پلاستیک یکی از عمده ترین آلاینده محیط زیست و بهترین مصنوعات بشری محسوب می گردد که هم اکنون به معضل بزرگی برای محیط زیست تبدیل شده است. به جرات می‌توان گفت که گسترش مصرف هیچ محصولی به اندازه پلاستیک محیط زیست و آینده زندگی بشر را به خطر نینداخته است.
پلاستیک با ماندگاری بیش از ۳۰۰ سال یک ماده تجزیه ناپذیر محسوب می شود که به راحتی با وزش باد جابجا شده وقادراست آلودگی ناشی از مراکزدفن زباله را تا کیلومترها منتقل نمایند.
با مصرف نکردن یک کیسه پلاستیکی در هفته درهر خانواده ایرانی می توان ازمصرف حدود ۸۱۶ میلیون کیسه پلاستیکی درسال جلوگیری نمود.
بنابراین انجام اقدامات مفید متناسب،با فرهنگ خرید و مصرف شهروندان و استفاده کنندگان حقیقی به منظور کنترل، ساماندهی، کاهش و در نهایت جایگزینی مواد مناسب برای حفظ محیط زیست شهری و بهداشت شهروندان و نسل های آینده ضروری و الزامی است.
بلایی به نام پلاستیک
دنیای امروزمان به تسخیر پلاستیک ها درآمده است؛ از نایلکس های پلاستیکی خرید روزانه گرفته تا کامپیوترها، کیسه سرم های دارویی، ظروف غذایی یکبار مصرف، پوشش بسیاری از وسایل برقی همه و همه از پلاستیک ساخته شده است. حضور پررنگ پلاستیک که زندگی را از جهاتی ساده تر کرده اما تاثیر حضور مواد سمی آنها در طبیعت بحرانی است که نمی توان آن را نادیده گرفت. هر ساله هزاران ماهی، پرنده، خزنده و پستاندار تنها به دلیل حضور ناخواسته پلاستیک در محیط زندگی شان نابود می شوند. نباید حیات هیچ موجودی در اثر وجود پلاستیک در محیط به خطر بیفتد.
حقایقی تلخ از خطرات زیست محیطی و بهداشتی کیسه‌های پلاستیکی
– هنگامی که کیسه های پلاستیکی به عنوان زباله دور ریخته می شوند همراه با باد جابه جا شده و وارد رودخانه ها و کانال های آب می شوند، در نتیجه موجب گرفتگی کانال ها و نهرهای آب و تجمع زباله های پلاستیکی می گردند.
– بر اثر آلودگی حاصل از کیسه‌های پلاستیکی، سالانه هزاران جانور آبزی و بیش از یک میلیون پرنده در جهان تلف می‌شوند. کیسه های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و از بین بردن حیاتی دیگر را ادامه می دهند
– کیسه‌های پلاستیکی اغلب به صورت اشتباهی توسط حیوانات بلعیده شده و پس از انسداد معده آنها منجر به مرگشان می‌شوند. بسیاری پرندگان نیز به دلیل گیر افتادن داخل کیسه‌های پلاستیکی نمی‌توانند پرواز کنند.
– وقتی کیسه‌های پلاستیکی در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند، پلاستیک موجود در آنها هرگز از بین نرفته و ذرات سمی آزاد شده از آنها وارد زنجیره غذایی می‌شود.
– بروز سرطان و بیماری های صعب العلاج به دلیل استفاده نادرست از کیسه های پلاستیکی توسط شهروندان به خصوص در زمان خرید نان داغ و حمل آن با کیسه پلاستیکی
– ظروف یکبار مصرف پلیمری و کیسه های پلاستیکی در صورت تماس با مایعات و مواد غذایی بالای ۴۰ درجه ماده ای شیمیایی به نام استایرن از خود خارج می کنند که موجب تلخی غذا شده و بیش از ۷۷ نوع بیماری سرطانزا را به همراه دارد.
– کم اشتهایی، عصبانیت و بروز بیماری هایی اعم از سرطان، جهش در زنان باردار و بیماریهای ریوی و گوارشی از مهمترین تاثیرات استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی است.این مشکل برای کودکانی که با اسباب بازی های پلاستیکی بازی می کنند و بیشتر اوقات آنها را در دهان خود می گذارند نیز حائز اهمیت است.
– انتقال عوامل میکروبی و پاتوژنی در اثر جابه جایی کیسه های پلاستیکی دور ریخته شده
– افزایش جانوران موذی و حشرات از جمله موش و مگس به دلیل حفظ رطوبت و مواد غذایی در زباله در اثر وجود مواد پلیمری و کیسه های پلاستیکی.
– انتشار گازهای خطرناک و آلودگی هوا ناشی از سوزاندن این مواد.
– شرایط نامطلوب و غیر بهداشتی بازیافت پلاستیک در کشور و ورود محصولات تولید شده از مواد بازیافتی به عنوان ظروف آشپزخانه یا بسته بندی مواد غذایی.
– برای تولید کیسه های پلاستیکی به صدها هزار بشکه آب و مواد شیمیایی سمی نیاز است که این اسیدها نیز به نوبه خود سبب تولید باران‌های اسیدی و آلودگی آب‌ها می‌شوند.
– همچنین مواد پلاستیکی و پلیمری به علت ساخته شدن از منابع نفتی و دارا بودن مواد با پایه نفتی و خاصیت تجزیه ناپذیری، در خاک باقی می مانند و به این ترتیب مواد شیمیایی آنها به تدریج از طریق خاک وارد زنجیره غذایی انسان می شود، بنابراین علاوه بر اثرات کیسه ها و ظروف پلاستیکی روی محیط زیست، آنچه حائز اهمیت است، سلامت انسان هاست، به خصوص اینکه امروزه مصرف بیش از حد و نابجا از این مواد، خطرات جبران ناپذیری را برای سلامت انسان به همراه دارد.
با تغییر الگو بلای جان محیط زیست را برطرف کنیم
پلاستیک‌ها با ماندگاری به طور متوسط ۳۰۰ سال، یک ماده تجزیه ناپذیر محسوب می شوند. این در حالیست که کیسه های تجزیه پذیر به طور متوسط از چند هفته الی یک سال تجزیه شده و به طبیعت برمی گردند.
تغییر الگو و کاهش مصرف کیسه ها، ظروف و محصولات یکبار مصرف پلاستیکی و به جای آنها استفاده از ظروف با پایه گیاهی (نشاسته ذرت، سیب زمینی و…) و نیز بازگشت به فرهنگ سنتی همچون استفاده از کیسه های پارچه ای برای خریدهای روزانه و ظروف ملامینی و چینی برای توزیع نذورات برخی از روش‌ها برای کاهش مصرف پلاستیک در زندگی روزمره است.
حذف ظروف یکبار مصرف تجزیه‌ناپذیر از چرخه خرید
برای اجرای این پروژه نیاز است که از مواد سازگار با محیط زیست با عنوان مواد تجزیه‌پذیر، استفاده شود که با توجه به شرایط اقلیمی ایران و موجود بودن همیشگی مواد اولیه گیاهی، تهیه ظروف یکبار مصرف تجزیه‌پذیر که ترکیبی از نشاسته ذرت، موم عسل، روغن گیاهی سلولز و فیبرهای گیاهی است، مشکل تامین مواد اولیه برای تولیدکننده داخلی و مصرف کننده را از بین می برد.
استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی که منشا اصلی آن را نشاسته ذرت یا گندم تشکیل می‌دهد، برای سلامتی بدن مفید است و عوارض آلرژیک و سرطان‌زایی ندارد و می‌تواند برای ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و یا کاغذی تجزیه‌ناپذیر که به علت دارا بودن لایه‌ای از پلاستیک باعث از بین رفتن ویتامین‌ها و پروتئین‌ها و ورود مواد سمی به غذا می‌شود، جایگزین مناسبی باشد.
عاری بودن از هرگونه مواد مضر نفتی و آلاینده‌های شیمیایی از دیگر مزیت‌های این‌گونه ظروف می باشد که ظروف گیاهی یکبار مصرف، بدون هیچ‌گونه آثار تخریبی در محیط زیست و نیز سازگار بودن آن با طبیعت، را می‌توان پس از تجزیه به عنوان خوراک دام استفاده کرد.
* عضو انجمن دوستداران محیط زیست لارستان
نوشته ۲۱ تیر ماه، روز بدون نایلکس اولین بار در سایت خبری شهرستان خنج پدیدار شد.
