Bir malın ayıplı olarak nitelendirilebilmesi için belli durumların gerçekleşmesi gereklidir. Ürünün ambalajında, tanıtımında, reklamlarında belirtilen ve firma ya da satıcı tarafından vaat edilen özelliklerin bir tanesinin bile bulunmaması; ürünün ayıplı mal olduğuna işaret eder.
Ürünün ayıplı mal olduğu gerekli yasalar dahilinde kabul edildikten sonra, tüketicinin bu durumdan doğan hakları, satıcının da tüketiciye karşı yerine getirmek zorunda olduğu sorumlulukları bulunmaktadır. Makalemizde bu haklar ayrıntısıyla anlatılmıştır. Ancak bazen de satıcının veya imalatçının sorumluluktan kurtulduğu durumlar olabilir.
Bunlardan birkaçı şu şekildedir; malın piyasaya sürülmemiş olması, mal piyasaya sürüldüğünde mevcut bulunan bilimsel ve teknik bilgilerin ayıbın varlığının bilinmesine imkan vermemesi halleri, malın teknik düzenlemesinin ayıba neden olması, malın satılmak amacıyla veya ticari faaliyetler için üretilmemiş olması gibi durumlardır.
Aldığınız ürün beklentilerinizi karşılamamışsa ya da beklentilerinizi azaltmışsa bu ürün ayıplı mal olarak nitelendirilir. Ürünlerin hepsi kullanım kılavuzunda belirtilen detaylar etrafında şekillenmiş olmalıdır. Evkur gibi markalar bu konuda oldukça titiz davranarak prosedürlerini gerçekleştirmektedir. 4077 Sayılı Kanunu’n 4. Maddesine göre ayıplı mal; etiketinde, ambalajında, reklamında bildirilenlere uyulmayan, standardında veya teknik düzenlemesinde hata ve eksik olan; tüketicinin beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran, her türlü maddi, ekonomik ve hukuki eksiklikleri içeren maldır.
Ürünün, aynısının yenisi ile değiştirilmesi talebinde bulunabilirsiniz.
Ürün için ödediğiniz bedelin tarafınıza iade edilmesini isteyebilirsiniz.
Onarılabilecek durumdaysa ve istiyorsanız; ücretsiz olarak hasarın giderilmesini isteyebilirsiniz.
Hukuki yollarla tazminat hakkınızı arayabilirsiniz.
Aldığınız üründe ayıbın oluşturduğu değer kaybı kadar ödemeden indirim sağlanmasını isteyebilirsiniz.
Ayıplı mal satışını yapan firma ya da satıcı, ürünü alan kişilere karşı sorumludur. Alıcının tercih ettiği ve talep ettiği değişiklikleri, satıcı yerine getirmek zorundadır. Üstelik bu ürünün yarattığı her açıdan zarardan sadece satıcı değil, bayi, imalatçı ve varsa ithalatçı da sorumludur. Eğer ayıplı malın türü gizli ise; yani kullanım sürecinde belli oluyorsa; hakkınızı aramak için 2 yıl vaktiniz vardır. Ve eğer satıcı özellikle ayıbı gizlemeye yönelik hareket etmişse; 2 yıl geçince zaman aşımı durumundan etkilenmez. Bazı internet sitelerinde de e-ticaret siteleri, siberalem arkadaşlık siteleri gibi siteler için bile yanlış hizmet aldığınızı düşündüğünüzde mutlaka şikayet ederek haklarınızı aramalısınız.
Öncelikle eğer mal ayıplı çıktıysa ve gizli ayıp değilse gerekli değişikliklerin yapılabilmesi için satın alınan tarihten itibaren 30 gün vaktiniz vardır.
Satıcı ile iletişim kurup, çözüm talep etmenize rağmen satıcı sorumluluğunu yerine getirmediyse çözümü; tüketici sorunları hakem heyetlerinde ve tüketici mahkemelerinde aramanız gerekecektir. Elinizde detayları içeren bir dilekçe ile başvurabilirsiniz. Ayrıca mala ait faturalar, garanti belgeleri, fişler ve sözleşmeler de yanınızda bulunmalıdır.
Hakem heyetleri kaymakamlık binaları içerisinde yer alır. Mahkemeler ise il ve ilçelerin adliye binaları içerisinde yer alırlar. Hakem heyetlerinde yapılacak işlemlerde tüketiciden herhangi bir ücret talep edilmez. Burada görevli kişilerden, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yükümlüdür.
Hakem heyetine başvurduktan sonra netice eğer aleyhinize olursa; 2 hafta içerisinde tüketici mahkemesine başvuru yapabilirsiniz. Tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir ve bağlayıcıdır. Hakem heyetinin kararı lehinize çıkmasına rağmen satıcı kararı uygulamıyorsa; yine tüketici mahkemesine ya da kararı uygulatmak adına İcra Müdürlüklerine başvurabilirsiniz.
Tüketici hakem heyetler il şubeleri için üst sınır 3000 TL iken, ilçe şubeler için 2000 TL’dir. Bu rakamlar üzerinde değeri olan ayıplı mallar için direkt tüketici mahkemelerine başvurmalısınız.
