ايران/ به اعتقاد صاحبنظران و کارشناسان مسائل اجتماعي فقر مي‌تواند دليل اصلي بي‌سرپرستي و بدسرپرستي کودکان باشد. رها کردن کودکان توسط پدر و مادر، بيماري طولاني، معلوليت يا مرگ والدين و فروپاشي خانواده باعث غفلت، سوء استفاده و بهره کشي از کودکان مي‌گردد.مراقبت‌هاي در خانه، راه حل اصلي و اوليه براي کمک به کودکان بدون مراقبان اوليه (پدر و مادر) است. اين خدمت، يکي از آسان‌ترين و در دسترس‌ترين روش براي رسيدگي فوري به نيازهاي کودکان نيازمند به سرپناه، مراقبت و آموزش و پرورش است. در اين راستا در کشور ما نيز اقداماتي در زمينه فراهم‌سازي بسترهاي لازم جهت سپردن کودکان به کانون گرم خانواده صورت پذيرفته است که از جمله آنها، تسهيل در فرآيند فرزندخواندگي است. وضعيت مراقبت از کودکان بي‌سرپرست و سير تحولاتشان نبي‌الله عشقي ثاني مدير کل اسبق دفتر امور شبه خانواده سازمان بهزيستي و مدرس دانشگاه در گفت‌و‌گو با «ايران» دراين باره مي‌گويد: مطابق با قوانين بين‌المللي مورد تأييد ايران، کودک به فردي گفته مي‌شود که سن او کمتر از 18 سال باشد.بنابراين کودکاني که والدينشان فوت کرده، جدا شده يا صلاحيت مراقبت از فرزند خود را نداشته باشند با معرفي مقام قضايي جهت مراقبت و تربيت به سازمان بهزيستي سپرده مي‌شوند. وي مي‌افزايد: در سازمان بهزيستي دو نوع سيستم مراقبت وجود دارد: يکي مراقبت در خانواده جايگزين – بصورت فرزندخواندگي يعني واگذاري کودک به زن و شوهرهايي که داراي شرايط و توانايي کافي هستند.سپردن کودکان به خانواده بستگان سببي و نسبي يا افراد داوطلب واجد شرايط با انجام حمايت‌هاي لازم با حکم مقام قضايي و با نظارت کارشناسان سازمان و انجام حمايت از آنان. ديگري مراقبت در خانه‌هاي کودکان و نوجوانان است.در صورتي که همه تلاش‌ها براي مراقبت از فرزندان در خانواده جايگزين ميسر نباشد، فرزندان به مراکز مراقبت شبانه روزي که خانه کودکان و نوجوانان ناميده مي‌شود، سپرده مي‌شوند. عشقي ثاني اظهار مي‌دارد:مطالعات نشان مي‌دهد مراکز شبانه روزي، مکان مناسبي براي تربيت انسان‌هاي سالم و مفيد براي جامعه نيست، ليکن اين نوع نگهداري بطور موقت انجام مي‌شود و در نخستين فرصت بايد جذب خانواده شوند.امروزه حدود 70 درصد از کودکان خانه‌هاي کودکان و نوجوانان را کودکاني که والدينشان صلاحيت مراقبت از آنان را ندارند، تشکيل مي‌دهند. وي درادامه مي‌گويد: در گذشته، مراکز مراقبت از کودکان بي‌سرپرست را به ترتيب نوانخانه، يتيم خانه، پرورشگاه و شبانه روزي مي‌ناميدند. امروزه اين مراکز را خانه کودکان و نوجوانان مي‌نامند. سيستم مراقبت در مراکز شبانه روزي گذشته با بيش از 100 الي 300 کودک و با حضور مربيان کم سواد و فقط به منظور نگهداري اداره مي‌شد. در حال حاضر خانه‌هاي کودکان و نوجوانان با حضور 10 الي 15 کودک توسط مربيان، روانشناسان و مددکاران اجتماعي با تحصيلات عالي دانشگاهي، امکانات فراوان و برنامه‌هاي تخصصي علمي اداره مي‌شود که شبيه‌ترين مکان به خانواده مي‌باشد و اصطلاحاً به آن، شبه خانواده گفته مي‌شود. يادآور مي‌شود بدليل تفاوت‌هاي بسيار زياد شخصيتي و آسيب ديدگي‌هاي گذشته، مراقبت و پرورش اين فرزندان، کاري پيچيده و مشکل است. نگاهي به آمار کودکان بي‌سرپرست و بد سرپرست سال‌هاي اخير نرجس خاتون اسعدي خليلي رئيس گروه توانمندسازي وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي نيز در اين باره مي‌گويد: با توجه به رويکرد مؤسسه زدايي وتأکيد بر حضور کودکان در ميان خانواده‌ها و همچنين با توجه به ماده 20 کنوانسيون جهاني حقوق کودک مبني بر «الزام دولت‌ها به شناسايي و انتخاب خانواده مناسب و جايگزين براي حمايت از کودک در دوران جدايي کودک از والدين» دولت اقدام به تسهيل شرايط سپردن فرزندان بي‌سرپرست در خانواده کرده است. بدين ترتيب از تعداد کل کودکان بي‌سرپرست که حدود 24 هزار کودک هستند حدود 14 هزار کودک در خانواده‌ها، 2 هزار کودک در مراکز دولتي و 7400 کودک در مراکز غيردولتي نگهداري مي‌شوند. وي مي‌افزايد: اين آمار در مقايسه با آمار دو سال گذشته، بيانگر آن است که تعداد کودکان بي‌سرپرست و بدسرپرست از 21 هزار نفر به حدود 24 هزار نفر رسيده است. اين روند رو به رشد تا حد زيادي به افزايش آسيب‌هاي اجتماعي نظير اعتياد و طلاق برمي‌گردد. البته در ميان شيوه‌هاي مراقبت، اولويت اصلي دولت، پرورش اين گروه از کودکان در کانون گرم خانواده‌ها است که در صورت ميسر نبودن اين امر، سپردن کودکان در دو قالب امين موقت و فرزندخواندگي در اولويت بعدي قرار مي‌گيرد. با توجه به آمار رو به رشد زوج‌هاي نابارور، تمايل خانواده‌ها به مقوله فرزندخواندگي بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است. در اين راستا دولت نيز در سال 1392 با اصلاح قانون حمايت از کودکان بي‌سرپرست و بدسرپرست اقدام به تسهيل شرايط فرزندخواندگي کرده است. تحليل وضعيت فرزندخواندگي عباس صادق‌زاده مديرکل بهزيستي استان کرمان با اشاره به اينکه فرزندخواندگي در رديف شاخص‌هاي رفاهي است چرا که فرزندخواندگي شامل رفاه خانواده فاقد فرزند و رفاه کودکان فاقد سرپرست مي‌شود. وي مي‌گويد: موانع فرهنگي و قانوني از دلايل اصلي بروز مشکلات در فرآيند فرزندخواندگي است اين موانع، تأثير انکارناپذيري بر نگاه نه چندان مثبت جامعه به پديده فرزندخواندگي و فرزندپذيري خواهد داشت. همچنين علاوه بر وجود ساير موانع فرهنگي در مسير فرزندخواندگي، گرايش شديد متقاضيان به پذيرش سرپرستي کودکان دختر و امتناع از پذيرش فرزندان پسر يا اصرار بر آگاهي از اطمينان و اصل و نسب اين فرزندان و زيبايي ظاهري آنان و حتي نداشتن مشکل جسمي يا معلوليت سطحي از ديگر موانع فرهنگي فرزندخواندگي است. باور نادرست در کتمان ناباروري و تظاهر به بارداري و در نتيجه اصرار بر به سرپرستي گرفتن نوزادان شيرخوار، تأثير بسزايي بر کند شدن فرآيند فرزندخواندگي دارد.بنابراين گسترش فرهنگ فرزندپذيري در جامعه براي خانواده‌هاي داراي فرزند، تصميم‌گيري قاطع توسط قوه قضائيه درباره والدين فاقد صلاحيت، تعيين تکليف فرزندان اين خانواده‌ها و صدور دستور قضايي براي سپردن فرزندان به خانواده‌هاي متقاضي از ديگر عوامل تسهيل کننده است مراکز مشاوره ديني فرزندخواندگي حجت الاسلام سيد مهدي سيدمحمدي مشاور و سرپرست امور فرهنگي سازمان بهزيستي کشوربا اشاره به مواد قانوني در باره حمايت از کودکان مي‌گويد: بر اساس ماده 35 قانون حمايت از کودکان بي‌سرپرست، سازمان بهزيستي کشور موظف است به منظور راهنمايي و مشاوره افرادي که سرپرستي کودکان و نوجوانان را برعهده مي‌گيرند، با همکاري مرکز مديريت حوزه‌هاي علميه، اقدام به ايجاد دفتر مشاوره ديني مربوط به امورفرزندخواندگي کند. از آنجايي که سازمان بهزيستي کشور مسئوليت نگهداري و مراقبت از کودکان بي‌سرپرست يا فاقد سرپرست مؤثر و همچنين واگذاري سرپرستي اين فرزندان به خانواده‌هاي متقاضي واجد صلاحيت را با حکم قضايي دارد، موظف است زمينه زندگي اين کودکان را در خانواده‌هاي جايگزين فراهم کند و در اين زمينه بايد اقدامات و فرهنگ‌سازي مناسبي انجام دهد. به رغم وجود متقاضيان بسيار براي سرپرستي فرزندان، بسياري از خانواده‌ها به دليل نا آگاهي يا عدم وجود شفافيت در مسائل شرعي و حقوقي فرزندخواندگي در اين خصوص با ابهاماتي روبرو هستند. مراکز مشاوره فرزندخواندگي با هدف پاسخگويي به اين ابهامات راه‌اندازي شده است که در آن به مشاوره و راهنمايي متقاضيان، پاسخگويي به سؤالات شرعي و فقهي و حقوقي چون احکام ارث، ديات، مسائل حقوقي و از همه مهم‌تر محرميت با ساير اعضاي خانواده پرداخته مي‌شود. همچنين اين مراکز، اقدام به تهيه جزوات راهنمايي و مشاوره کرده و آنها را در اختيار متقاضيان قرار داده و دوره‌هاي آموزشي مرتبط برگزار مي‌کند. از ديگر فعاليت‌هاي اين مراکز، پيگيري مباحث فقهي در ارتباط با شوراي استفتاء مراجع است.وي مي‌افزايد: افراد متقاضي فرزندخواندگي پس از طي مراحل مشخص، دريافت راهنمايي و مشاوره‌هاي لازم از سوي سازمان بهزيستي، براي دريافت حکم سرپرستي به واحد قضايي معرفي مي‌شوند. حکم سرپرستي اوليه، شش ماهه و بصورت آزمايشي است و در طول اين زمان پيگيري‌هاي مددکاري از وضعيت کودک در خانواده انجام مي‌گيرد و در صورت تأييد توانايي و صلاحيت خانواده، حکم صادره پس از شش ماه به حکم سرپرستي دائم تبديل مي‌گردد. بنابراين فرزندخواندگي فرآيندي است که طي آن يک يا چند کودک توسط يک زوج که والدين بيولوژيک او نيستند، ولي قانوناً و با حکم قضايي، والدين او محسوب مي‌گردند به طور دائمي به عنوان فرزند پذيرفته مي‌شوند. فرزند
This entry passed through the Full-Text RSS service - if this is your content and you're reading it on someone else's site, please read the FAQ at fivefilters.org/content-only/faq.php#publishers. Recommended article from FiveFilters.org: Most Labour MPs in the UK Are Revolting .

موانع و مشکلات فرزندخواندگي در جامعه