اشخاص در ارتباط با یکدیگر به سه شیوه ی متفاوت رفتار می کنند:
۱٫پرخاشگرانه
۲٫منفعلانه
۳٫قاطعانه
هدف از رفتار پرخاشگرانه ، تسلط بر دیگران و نفوذ در آنان است . فرد زمانی پرخاشگرانه رفتار می کند که در پی تحمیل اراده ی خود بر دیگران است و می خواهد به زور او را وادار به تسلیم کند،و در واقع به حریم و حد و مرزهای دیگران تعدی کند. در این گونه رفتار ممکن است از خشونت نیز استفاده شود، اما خشونت مولفهی ضروری رفتار پرخاشگرانه نیست .
از طرف دیگر، رفتار منفعلانه معرف تسلیم طلبی است. رفتار منفعلانه زمانی رخ می دهد که فرد تسلیم بازی سلطه جویانه ی دیگران می شود، خواسته ها و نیاز های خود را نادیده می گیرد و تمام توجه خود را به برطرف کردن خواسته ها و نیاز های فرد سلطه جو معطوف می کند. البته اشخاص منفعل ممکن است دوست نداشته باشند تحت نفوذ و سلطه دیگران باشند (بیشتر آدم ها این گونه اند )، اما گاهی به نظر می رسد برای اجتناب از تهدید ها و رفتار خشونت آمیزیا دیگر برخوردهای احتمالی، رفتار منفعلانه عملی هوشمندانه تلقی شود . رفتار پرخاشگرانه زمینه ساز سلطه جویی و تعدی به حریم دیگران است و در واقع احترامی برای حد و مرز های فرد در یک ارتباط قائل نیست. رفتار منفعلانه زمینه ساز تسلیم بودن و مورد تعدی واقع شدن است و فرد به حد و مرز ها و حریم خود احترام نمی گذارد.
در حد فاصل رفتار پرخاشگرانه و منفعلانه ، رفتار قاطعانه قرار دارد که به حریم و حد و مرز های تمام کسانی که در ارتباط حضور دارند، احترام می گذارد. ادم های قاطع در مقابل اشخاصی که سعی می کنند بر آن ها تسلط یابند و ادارده ی خود را تحمیل کنند ، مراقبت و محافظت می کنند . اگر چه آدم های قاطع هم قادرند پرخاشگرانه رفتار کنند ، هر گز پر خاشگری نمی کنند چون می دانند چنین رفتاری موجب تعدی به حریم شخصی دیگران می شود .
آدم های متزلزل
فرد متزلزل کسی است که اغلب:
-مورد سواستفاده و بهره کشی قرار می گیرد.
-احساس درماندگی می کند.
-مشکلات دیگران را به گردن می گیرد.
– به در خواست ها و توقعات نامناسب دیگران جواب مثبت می دهد .
– اجازه می دهد دیگران برای او تصمیم بگیرند. پیام اصلی که او می فرستد این است ” من خوب نیستم” افراد متزلزل از تظر احساسی مرددند وقادر نیستند احساساتشان را به روشنی و صادقانه بیان کنند ، به خواسته ها ی خود اهمیت نمی دهند و احساس سر خوردگی می کنند. آن ها احساس آزردگی و اضطراب می کنند و چه بسا از اعمال و رفتار خود عصبانی هستند.
حرکات و سکنات آدم های غیرقاطع
-فقدان ارتباط چشمیف به سمت پایین یا دور دست نگاه می کنند.
– ثابت نمی ایستند و از یک پا به پای دیگر نوسان دارند .
– هنگام صحبت کردن ، انگار نق نمی زنند و دچار ترید و دودلی هستند .
آدم های قاطع
آدم های قاطع کسانی هستند که بر مبنای علایق و خواسته های خود عمل می کنندف از خود حمایت می کنندف احساسات خود را صادقانه بیان می کنند، در روابط و مناسبات خانوادگی و اجتماعی مسئولیت پذیرند و تصمیم گیری های مربوط به خودشان را خود می گیرند، پیام اصلی که افراد قاطع می فرستند این است:” من خوبم و تو هم خوب هستی” افراد قاطع احساس اعتماد می کنند و به خودشان احترام می گذارند.
حرکات و سکنات آدم های قاطع
-هنگام حرف زدن ، در حالی که ارتباط چشمی برقرار می کنند، صاف و کشیده می ایستند و به چهرهی طرف مقابل نگاه می کنند.
– با لحنی شفاف و مشخص صحبت می کنند . صدای آن ها به حد کافی بلند است که طرف مقابل بتواند سخن آن ها را بشنود.
– سلیس و شیوا ، بدون تردید و با اطمینان حرف می زنند.
چگونه فرآیند ارتباط و گفتگوی خود را بهبود بخشید
-فعالانه گوش کنید: کلمات و احساساتی را که طرف مقابل ابراز می کند ، بازگو کنید.
– موضع خود را مشخص کنید ، افکار و احساسات خود دربارهی موقعیت را بیان کنید.
– در پی یافتن راه حل هایی متفاوت باشید: سایر احتمالات را بررسی کنید، نقاط قوت و ضعف را بررسی کنید . راه حل های احتمالی را رتبه بندی کنید.
وقتی می خواهید در خواستی را مطرح کنید باید به یاد داشته باشید که
-شما حق دارید خواسته های خود را نزد دیگران مطرح کنید.
– زمانی خاسته ی خود را مطرح نمی کنید اغلب خود را انکار می کنید.
– بهترین روش برای بدست آوردن آنچه می خواهید این است که به طور مستقیم و صریح آن را بیان کنید.
– زمانی از زبان بدنی قاطعانه استفاده می کنید ، در خواست شما بهتر فهمیده می شود.
– شیوه ی درخواست آنچه می خواهید مهارتی است که می توانید بیاموزید.
– در خواست مستقیم آنچه می خواهید می تواند به عادتی تبدیل شود که سودمندی های زیادی برای شما خواهد داشت.
روش های قاطعانه “نه ” گفتن
-اصل اولیه برای پاسخ دادن این است که عاقلانه، روش ، محکم و صادقانه جواب دهید.
– وقتی جواب خود را با واژه”نه” شروع می کنید از انسجام و پیچیدگی آن کاسته می شود .
– جواب ها باید کوتاه و مشخص باشد.
– توضیح و تفسیر طولانی ندهید.
– نگویید ” ببخشید اما ….”
– از خودتان بپرسید ” آیا این درخواست معمول است؟” احساس ترید ، نگرانی و عصبی بودن از نشانه هایی هستند که می خواهید به ما بگویید با این که قبل از تصمیم گیری برای جواب ” نه ” دادن به اطلاعات بیشتری نیاز دارید.
– حق خود بدانید که پیش از جواب دادن خواهان اطلاعات و شفافیت بیشتری باشید.
– وقتی درخواست دیگران را درک می کنید و تصمیم می گیرید آن را رد کنید به آرامی و محکم جواب “نه” بدهید.
– بیاموزید که بدون احساس تاسف ” نه ” بگویید.
شگرد های قاطع بودن
۱٫صفحه ی گرامافونی که سوزن روی آن گیر کرده مصر باشید و بدون عصبانی و خشمگین شدن و بلند کردن صدا خواسته ی خود را به طور مکرر تکرار کنید و برخواسته خود تاکید کنید.
گرد آوری اطلاعات: بیاموزید و به دیگران گوش کنید و اطلاعاتی را که درباره ی خودشان مطرح می کنند ف دنبال نید همین اطلاعات سر نخ هایی به شما می دهد که می توانید درباره ی آن ها صحبت کنید.
خود افشاگری: به طور قاطعانه اطلاعات مربوط به خودتان را افشا کنید؛ این که چطور فکر می کنید احساس می کنید و به اطلاعات دیگران واکنش نشان می دهید این روند درباره ی شما به آن ها اطلاعات می دهد .
اهمیت دادن : هیچ انتقادی را رد نکنید و جواب انتقاد را با انتقاد ندهید .
موافقت با حقیقت: نکته ای را در انتقاد جستجو کنید که درست است و با آن موافقت کنید.
موافقت در اصل: با حقیقت کلی در بیان منطقی موافقت کنیدمانند ” حرف شمل می تواند منطقی باشد”
اذعان جنبه های منفی: خود را بی بهانه بپذیرید با اشتباهای خود روبه رو شوید.
مصالحه ی کار آمد: در عین این که حرمت خود را حفظ می کنید؛ مصالحه ی کار آمد پیشنهاد کنید.
چند نکته ی مهم
۱٫این عبارت تاکیدی را بکار ببرید.
“من همیشه قاطعانه فکر،صحبت و عمل می کنم”
“باید منفعل نبود ، اما هر چیزی را می توان تغییر داد من هر روز قاطع می شوم”
۲٫موقعیت های دشوار را در ذهن خود مرور کنید . خودتان را در حالی که این موقعیت ها را قاطعانه پشت سر گذاشته اید تصور و احساس کنید می بینیم که دیگران نیز به همین طریق واکنش نشان می دهند.
۳٫اگر کسی شما را ناراحت یا عصبانی کرد رفتار آزار دهنده اش را تفسیر کنید. حمله به شخصیت فرد تنها باعث می شود دیگران کمتر به شما گوش دهند و بگویید چه احساسی به شما دست داده و دوست دارید بعد چه اتفاقی بیفتد به عنوان مثال:
” من هیچ خوشم نمیاد که تو …………. این باعث می شود احساس کنم ……………… و اگر این وضع ادامه پیدا کند (رفتارت را تغییر ندهی) با پیامدش روبه رو خواهی شد من از تو می خواهم ……………..”
بهترین راهبرد برخورد با رفتار پرخاشگرانه این است که بی درنگ آن را به چالش بکشید وقتی با پرخاشگرها برخورد می کنید اغلب به خیلی حساس بودن متهم می شوید یا اجازه می دهید تصورتان شما را هدایت کند اما اگر گاهی آن ها از اظهارات شما سر در نمی آورند و بپذیرید که اشتباه کرده اید بگویید:
” تو که سعی نمی کنی در من احساس ………… به وجود آوری، این طور نیست؟”
“تو که سعی نمی کنی مرا …………………..(آزار دهی، بترسانی، به میل خودت به کاری وادار کنی، و مانند این ها ) این طور نیست؟”
اشخاص قاطع، مهارت های خود را استوارانه به کار می برند. آن ها می دانند چه زمانی آرام باشند و چه زمانی قدرتمند ظاهر شوند و هر گز به طور عمدی به احساسات دیگران آسیب نمی زنند از این رو هر وقت با انتخاب بین اثبات و حق بودن و مهربان بودن مواجه شدید ، از خودتان بپرسید آیا این مساله به راستی اهمیت دارد یا نه و اگر اهمیتی ندارد ، مهربانی را انتخاب کنید.
اگر کسی با شما گستاخانه برخورد کرد، حالتی حاکی از رنجش به چهره بگیرید و بگویید:
” می دانی، این کار تو را به شدت بی ادبانه می دانم.”
شما حق دارید
-توقع داشته باشید با شما محترمانه رفتار شود.
– احساسات و عقاید خودتان را داشته باشید و آن ها را بیان کنید.
– صدایتان را به گوش بقیه برسانید و جدی گرفته شوید.
– اولویت های خود را تعیین کنید.
– بدون احساس گناه ” نه ” بگویید .
– و اشتباه کنید./مجله راز
نوشته چگونه قاطعیت را به دست آوریم و با آن زندگی کنیم؟ اولین بار در نیو حرف سایت جامع آموزشی پدیدار شد.
