به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، محل قرار گرفتن این کیسه در زیر کبد است که به سمت راست کیسه صفرا به کبد وصل است، و اندازه ام تقریباّ چهار اینچ (حدود 10cm) و گلابی شکل و کشیده است. در حقیقت کیسه صفرا، ذخیره کننده صفرا می باشد که به تجزیه و هضم چربی هایی که افراد مصرف می کنند کمک می کند .
قابل ذکر است که کیسه صفرا صفرا تولید نمی کند بلکه صفرایی که در حال حاضر توسط بدن استفاده نمی شود را ذخیره می کند. در اصل کبد صفرا است که را تولید می کند که از کانال های صفراوی به کیسه صفرا منتقل می کند .
نحوه عمل کرد کیسه صفرا به این صورت است که بعد از یک وعده غذایی،زمانی که روده کوچک هورمون کوله سیستوکینین را ترشح می کند ،صفرا از کیسه صفرا، آزاد می شود.سپس صفرا به درون روده کوچک انتقال می دهد و سبب تجزیه چربی ها می شود.
باید گفت که کیسه صفرا عضوی است که بدن می تواند بدون آن زنده بماند.زیرا که توانایی دارد که صفرای اضافی را از طریق مجاری صفرایی ذخیره نماید .
صفرا چیست
صفرا مایع زرد رنگ ، آبکی و تلخ که توسط سلول های کبد ساخته می شود و توسط لوله های باریکی به کیسه صفرا و روده کوچک می ریزد،صفرا نام دارد . صفرا مایعی است که در کبد ساخته شده و در کیسه صفرا ذخیره و تغلیظ می شود، تا موقعی که بدن نیاز به هضم چربی ها پیدا کند.
هنگامی که کیسه صفرا منقبض شده وصفرا را از طریق مجاری صفراوی به داخل روده کوچک ریخته می شود ، جایی که صفرا به هضم چربی ها کمک می کند.
صفرا از آب، کلسترول، نمک های صفراوی، پروتئین ها و بیلی روبین تشکیل شده است
عوامل ایجاد کننده ناراحتی در صفرا
سرطان کیسه صفرا کولیک صفراوی سوراخ شدن کیسه صفرا سیاه شدن و از بین رفتن نسج کیسه صفرا التهاب پانکراس
نشانه های بیماری های کیسه صفرا
درد شدید شکمی دردی که به شانه راست می زند و گاهی کمر را نیز درگیر می کند. معمولا این درد که بعد از خوردن غذا چرب در شکم احساس می شود .
دردی که تیز است و معمولا با کشیدن نفس عمیق تشدید می شود .
احساس درد در قفسه سینه
سوزش سر دل، سوء هاضمه و زیاد شدن گاز معده و همچنین احساس پری در شکم داشتن حالت تهوع، استفراغ و تب و لرز، زردی پوست و چشم ها
سنگ کیسه صفرا Cholelithiasis
سنگ کیسه صفرا یکی از شایع ترین بیماری های دستگاه گوارش است و دلیل آن اختلال در عملکرد کیسه صفرا است که منجر به بروز سنگ در کیسه صفرا می شود.
علایم
سنگ کیسه صفرا ممکن است بدون علامت باشد و یا ممکن است علایم داشته باشد شایع ترین علایم شامل:
• درد در ناحیه زیر دنده در سمت راست شکم • درد ارجاعی شکم (درد درهمان موضعی که دچاربیماری شده است احساس نمی شود و در جایی دیگر احساس درد بروز می کند برای مثال در بیماری سنگ کیسه صفرا موضع درد و بیماری در ناحیه شکم زیر دنده سمت راست شکم است اما این درد می تواند در سر شانه یا زیر جناغ سینه احساس شود ) • درد پراکنده در شکم(برای مثل برای درد های سنگ کیسه صفرا بیمار احساس درد را فقط در ناحیه زیر دنده قسمت راست شکم ندارد و درد را در تمام ناحیه شکم خود احساس می کند بیمار نمی تواند موضع درد را مشخص نماید و به صورت درد منتشر و پراکنده است ) • درد سر شانه که گاها با تهوع و استفراغ همراه است احساس دردرا فقط دو سه ساعت بعد خوردن غذا در ناحیه شکم ایجاد می گردد به خصوص غذاهای چرب مانند فست فود ها سرخ کردنی ها تخم مرغ و شیر, که غذا های تحریک کننده هستند • مراحل بیماری در درجه اول اختلال در عملکرد کیسه صفرا است که موجب ایجاد سنگ کیسه صفرا می شود . و ممکن است تا مدتی علایمی نداشته باشد. و سپس به تدریج بیمار دچار علایم بالینی شود و در ادامه آن ممکن است برای مدت کوتاهی علایم بر طرف شود و گاهی اوقات بیمار به سبب التهاب و عفونت در درون کیسه صفرا علائم بیماری به صورت شدید تر و پایدار تر ایجاد می شودکه در این صورت بیمار به خاطر بروز این مشکلات به پزشک مراجعه می کند.
دوران نهفتگی بیماری
سنگ کیسه صفرا دارای دوران نهفتگی نیست اما ممکن است علایم بیماری بعد از مدتی بروز کند یا ممکن است که هیچ گاه این علایم خود را نشان ندهد و بیمار متوجه سنگ در کیسه صفرا نشود و یکی از تظاهرات سنگ کیه صفرا عدم وجود علایم بالینی است و گاهاً از بررسی های پزشکی به علل دیگر متوجه آن می شوند
در گذشته برای بیمارانی که دارای سنگ کیسه صفرا بودند اما علایم بالینی نداشتند عمل جراحی وتوصیه نمی شداما امروزه جراحی لاپاراسکوپی کار را برای درمان بیماران اسان تر کرده زیرا که این جراحی کم خطر تر بوده و عوارض ومشکلات کمتری را برای بیمار بعد از عمل ایجاد می کند.
و پزشکان به بیمارانی که علایم بالینی ندارد پیشنهاد می کنندکه تحت نظر پزشک باشند و بر اساس شرایط بیماری(مثل دیابت یا مشکلات زمینه ای دیگر ) و یا بروز درد و علایم بالینی در صورت لزوم برای این بیماران جراحی لاپاراسکوپی انجام شود.
این بیماری کیسه صفرا را در گیر می کنند و ممکن است که این سنگ از کیسه صفرا خارج شود و به مجاری صفراویی حرکت کند و باعث درگیری مجاری صفراوی و کبد نیز شود.
دلیل و منشا ایجاد وبیماری سنگ کیسه صفرا عدم کار کرد مناسب کیسه صفرا است زیرا صفرا ترکیبی از مواد هاضم غذا می باشد که در کبد ترشح می شود و از کبد به روده تخلیه می شود و کیسه صفرا در اصل نقش انباری را دارد که مواد ترشح شده از کبد درآن ذخیره می شود و در صورت لزوم به داخل روده هدایت می شوند .
صفرادر کیسه صفرا ذخیره می شود و به علت کارکرد نامناسب کیسه صفرامی تواند به صورت فوق اشباع در آید و تبدیل به کریستال شود و این کریستال ها به هم متصل شده و سنگ کیسه صفرا را ایجاد می کند و زمانی که این سنگ تمایل دارد همراه با صفرا از کیسه صفرا خارج شود در این هنگام فرد بیمار دچار علایم بالینی می شود و به پزشک معراجه می نماید
کیسه صفرا با خوردن مواد چرب توسط بیمار انقباض پیدا می کند و این انقباض کیسه صفرا برای تخلیه صفرا و برای هضم بهتر چربی ها است و اگر سنگ هم در کیسه صفرا باشد در اثر انقباض به سمت مجرای صفرا حرکت می کند به این ترتیب سنگ ممکن جلوی مجرای صفرا را ببندد و باعث ایجاد اسپاسم و تحریک درد های شکمی شود و در اصل غذاهای چرب تحریک کننده بروز علائم سنگ کیسه صفرا هستند و سبب درد در بیمار می شوند.
مصرف و خوردن غذا و یکی عوامل اسپاسم کیسه صفرا می باشد معمولا درد های خیلی کوتاه مدت یک یا دو ساعت بعد از صرف غذا برای بیمار ایجاد می شود و اگر به صورت درد پراکنده باشد بعد از سه تا چهار ساعت از بین می رود و اگر التهاب اضافه شود و سنگ از جلوی مجرا حرکت نکند ممکن است درد های شدید تر و پایدار تر شود که این درد منجربه مراجعه بیمار به پزشک می شود
تشخیص بیماری سنگ کیسه صفرا
استفاده ازسونوگرافی
بیمار با مراجعه به پزشک و بررسی علایم بالینی برای سونوگرافی ارجاع می شود و توسط سونوگرافی شکم سنگ کیسه صفرا تشخیص داده می شود اما در بعضی اوقات سنگ ها ی ریزحالت کریستالی داشته که مانند شن ریز و ماسه هستند که سونو گرافی قابل تشخیص نیست
استفاده از اندوسونوگرافی
این روش به خصوص برای بیمارانی استفاده می شود که دارای مشکلات مزمن گوارشی هستند و سو نوگرافی طبیعی دارند اما علت توجیهی مناسبی برای درد های شکمی خود ندارد و این روش برای تشخیص بیماری این افراد بسیار کمک کننده است.
اما اندو سونوگرافی هزینه بالایی دارد و نسبت به سونوگرافی تهاجمی تر است بنابراین بهتر است که از بیمار سونوگرافی ابتدا انجام شود و در صورت عدم مشاهده سنگ در کیسه صفراو و وجودعلائم بالینی منطبق بر مشکلات صفراوی برای انجام اندوسونوگرافی به پزشک متخصص گوارش ارجاع شود قابل ذکر است که بیمه این روش را تحت پوشش قرار می دهد.
درمان سنگ کیسه صفرا
امروزه با برداشتن کیسه صفرا درمان سنگ کیسه صفرا قابل درمان است و این عمل تنها با عمل جراحی باز و جراحی لاپاراسکوپی به راحتی انجام می شود.
پزشکان با درمان دارویی سعی دارند که حالت فوق اشباع را از بین برند و صفرا را به صورت سیال در آورند ودر درمان دارویی از دارو هایی مثل کنودزوکسی کولیک اسید استفاده شود که غلظت صفرا را کم کند و پزشک با تجویز این داروها سعی دارد سنگ های زیر و غلظت صفرا رااز بین ببرد ولی این درمان نهایتا به جراحی منجر می شود زیرا نمی تواند سنگ صفرا را از بین ببرد
زمان مراجعه بیمار
زمانی که بیمار علایم بیماری گوارشی به صورت درد های پراکنده و به حالت مزمن و اذیت کننده داشته باشد به پزشک معراجعه می کند وتحت درمان دارویی قرار می گیرند توسط پزشک از نظر بیماری گوارشی مورد بررسی قرار گرفته و در صورت عدم قطع تشخیص بیماری و قطع نشدن درد و وجود علایم بیمار کاندید سونوگرافی شده مورد بررسی مختصص گوارش قرار می گیرند و در اخر تشخیص بیماری و درمان اغاز می شود.
گاهی اوقات کیسه صفرا به صورت ناگهانی و حادی دچار التهاب و عفونت می شود که بیمار به صورت ناگهانی احساس درد کرده و این در صورت با علایم درد حاد شکمی و به طور ناگهانی به پزشک مراجعه می کند.
در این صورت ممکن است عفونت کیسه صفرادر اثر سنگ دچار شده باشد که در این حالت که درمان بیمار به این صورت تا 24تا 48 ساعت تحت درما ن و انتی بیوتیک قرارگرفته و تحت نظر گرفته می شود زیرا عفونت نیز همراه با سنگ است و بعد از این مدت تحت عمل جراحی قرار گرفته و به صورت نیمه اورژانس جراحی می شوند زیرا در اثر التهاب سنگ کیسه صفرا و التهاب سنگ کیسه صفرا بیمار دچار علایم عفونی تب و لرز و..می گردد
پیشگیری از ابتلا به سنگ کیسه صفرا:
این بیماری پیشگیری ندارد و بیشتر زمینه ارثی سبب بروز این بیماری می شود و کمتر مصرف کردن چربی و پیگیری تظاهرات گوارشی می تواند در زمینه پیشگیری ابتلا به سنگ کیسه صفرا کمک کند.
بیماری سنگ کیسه صفرا راه انتقال ندارد و زمینه ارثی می تواند تنها راه انتقال بیماری باشد همچنین این بیماری خانم هایی که در سن 40 تا50ساله سفید پوستی که چاق هستند و همچنین زمینه وارثت دارند را تهدید می کند
● منابع جهت مطالعه بیشتر:
رژیم غذایی مختص سنگ کیسه صفرا
کاهش وزن بهترین روش برای جلوگیری از سنگ کیسه صفرا
خوراکی‌های مناسب و نامناسب برای سنگ کیسه صفرا
پیشگیری از بیماری های کیسه صفرا با این رژیم غذایی
سنگ کيسه صفرا
سنگ صفرا، پيامد تازه رژيم‌هاي لاغري
سنگهاي کيسه صفرا
مشکلات کیسه صفرا
عوارضی که با برداشتن “کیسه صفرا” ایجاد می‌شود
این غذاهای لذیذ موجب سرطان کیسه صفرا می شوند
چاقی خاطر سنگ را در “کیسه صفرا” افزایش می‌دهد
