کودک آنلاين/ پا به پاي اينکه کودک رشد مي کند و به سن بلوغ مي رسد، توانايي ها و علاقه ها و نيازهايش تغيير مي کند؛ روش تربيتي نيز بر مبناي همين امر بايد تغيير يابد. اگرچه اصول اساسي تربيت صحيح در سراسر دوران کودکي و نوجواني ثابت مي ماند، اما شيوۀ عمل کردن به اين اصول بايد متناسب با مرحلۀ رشد کودک باشد. آنچه براي کودک پيش دبستاني مفيد بود لزوماً وقتي کودک به دورۀ ابتدايي مي رسد سودمند نيست، و آنچه در دورۀ ابتدايي مثمرثمر باشد هنگامي که کودک به دورۀ نوجواني برسد، موفقيت آميز نخواهد بود. هر چند اين مطلب بديهي بنمايد با اين حال شگفت آور است شکار والديني که همزمان با رشد فرزندشان حاضر به تغيير روش خود نيستند و از اينکه مي بينند روش ها و فنون پرثمر دورۀ سني سابق در دورۀ بعد آنان را اين همه دچار مشکل مي کند دچار شگفتي مي شوند. موضوع به همين سادگي است که روش هايشان با نيازهاي رشد فرزندشان در تضاد و تعارض است. فرزندپروري شايسته، مستلزم انعطاف پذيري بوده و بايد با هر مرحله از رشد کودک سازگار باشد. يک مثال: بچه هاي حدود دو ساله آمادگي فراوان براي سازگاري دارند. در اين سن واداشتن کودک به اجراي کارهاي مورد نظر، به تدريج به جدل مي انجامد. (به اين ترتيب دو ساله هاي طاقت فرسا حرف نادرستي است، زيرا دوران منفي گرايي کودک بيشتر در سومين سال زندگي اش بارز مي شود). نياز کودک براي استقلال و خودمختار شدن که افزايش مي يابد، او بر انجام دادن کارها به روش خودش اصرار مي ورزد. پدر يا مادر انعطاف پذير به جاي جنگ قدرت، تلاش مي کند نياز فرزندش را براي استقلال يافتن به سود خودش به کار بگيرد. به جاي به کار انداختن نيروي تسليم ناپذير خود براي درهم شکستن خواست کودک سه سالۀ مصمم (که فقط هر دوي شما را از پا مي اندازد)، بايد نياز او را به استقلال به رسميت بشناسيد و تعليم و تربيت خود را متناسب با آن تنظيم کنيد؛ نه اينکه اصرار کنيد هر کاري را به روش شما انجام دهد. مي توانيد با اجازۀ انتخاب از ميان چند گزينۀ مورد قبول خودتان کمکش کنيد بيشتر احساس رشد يافتن بکند. به اين ترتيب، نه تنها اختيار خود را از دست نمي دهيد بلکه آن را به صورتي هوشمندانه به کار مي بريد. از اين راه به انچه مي خواهيد مي رسيد (زيرا تمام انتخاب هاي او را قبول داريد)، ضمناً فرزندتان نيز مطابق سن خودش عمل مي کند. منظور از همگام شدن با رشد کودک همين است، براي آنکه تعليم و تربيت فرزندتان را هماهنگ با رشد و نمو او کنيد، بايد فهميد رشد و نمو چه هست، چرا روي مي دهد و براي پدر يا مادر چه مفهومي دارد. چهار نکتۀ سرنوشت ساز و حياتي را بايد در نظر گرفت: • نکته اول وقتي کودک از يک دورۀ رشد به دورۀ بعدي مي رود، از درون هم مانند بيرون در حال تغيير است. رشد و نمو، چيزي فراتر از قد کشيدن و درشت تر شدن است. اين رشد شامل تغييراتي در نحوۀ تفکر و احساسات و هيجان ها و توانمندي ها، طرز نگاه به خويشتن و نحوۀ ارتباطش با ساير مردم (حتي شما) نيز مي گردد. واقعيت مهم اين است که هر کودکي منحصر به فرد است و در عين حال اين نيز حقيقت دارد که کودکان هر دورۀ سني معين خصوصيات مشترک زيادي دارند. • نکته دوم مراحل رشد رواني کودکان قابل پيش بيني است. اين قابل پيش بيني بودن تعيين انتظاراتي را که به موازات بزرگ تر شدن بايد از او داشت اسان مي کند. هرچند اکثر والدين تلاش مي کنند بفهمند در دورۀ طفوليت و نوزادي چه انتظاراتي بايد از کودک داشت، ليکن براي شناخت ساير دوره هاي رشد از قبيل پيش دبستاني يا دبستاني يا نوجواني تلاش نمي کنند و يا اينکه تا وقتي مشکلات پيش بيايد دست به جستجو نمي زنند. سعي کنيد در مورد هر دوره از رشد فرزندتان قبل از فرا رسيدنش چيزهايي بياموزيد. در مورد تعليم و تربيت براي هر دوره از رشد کودک (نه فقط نوزادي و طفوليت) مي توان کتاب هاي فراوان يافت. اگر قبل از رسيدن کودک به دورۀ بعدي بدانيد چه انتظاراتي بايد از او داشته باشيد، نه تنها روزگار آسان تري سپري مي کنيد، بلکه از آن دوره از رشد کودک نيز بيشتر خشنود خواهيد شد. • نکته سوم به همان ترتيب که والدين با کودک نمي توانند طبيعت يا ميزان رشد جسماني کودک را دستکاري يا کنترل کنند، از کنترل رشد رواني او نيز عاجزند. در هر دوره از رشد، کودک خصوصيات حيرت انگيزي دارد که والدين را متعجب و همچنين شادمان مي کند، ولي در عين حال جنبه هايي نيز وجود دارد که حيران و نااميد کننده است. اين ناشي از طبيعت رشد و نمو است و براي جلوگيري از آن هيچ کاري نمي توانيد بکنيد. اگر نوزادها شب ها بيدار مي شوند، سه ساله ها هم کج خلق و بهانه گير هستند و نوجوانان اصرار دارند با هر چيزي که بگوييد بحث و جدل کنند، هيچ يک از اين ويژگي ها ناشي از اشتباه والدين نيست يا ناشي از مشکل آفريني عمدي کودکان. بلکه اينگونه رفتارها بخش طبيعي و غير قابل اجتناب از طفوليت يا نوپايي يا نوجواني است. والدين مي توانند ياد بگيرند چگونه به چالش هاي موجود در هر دوره پاسخ بهتري بدهند، ولي نمي توانند از بروز آنها جلوگيري کنند. رشد و نمو کودکان خواهي نخواهي در دوره هاي معين روي مي دهد. به همان علت نمي توانيد کودک را مجبور کنيد به جاي خزيدن، راه برود به همان علت نمي توانيد او را وادار سازيد که با عجله از دوره هاي رواني گذر کند. • نکته چهارم همان نيروهاي رشد که کودک را به سمت بهتر شدن مي برند معمولاً چالش هاي آن دوره را به وجود مي آورند. با درک اين مطلب مي توانيد شرايط دشوار را از چشم انداز مثبت تري ببينيد. مثلاً همان چيزي که فرزند سه سالۀ شما را وا مي دارد با شما پيوسته ستيز داشته و نه بگويد، انگيزۀ خوبي است براي اينکه آداب توالت رفتن را ياد بگيرد. همان فوران رشد عقلاني که فرزند سيزده سالۀ شما را در کلاس درس کنجکاو و مشتاق مي کند، او را پشت ميز شام به بحث و جدل وا مي دارد و غيره. اگر مي خواهيد فرزند نوپايتان آنقدر مستقل بشود که پوشک را کنار بگذارد، بايد گهگاه که لجبازي مي کند نيز با او کنار بياييد. اگر مي خواهيد وقتي نوجوانتان با دوستانش اختلاف دارد خودش پايداري کند، بايد بپذيريد گاهي مقابل خود شما هم بايستد، زيرا ايستادگي در برابر مخالفت سايرين نتيجۀ رشد عقلاني کودک است. لجاجت و يکدندگي ناخوشايند است و مشاجره خسته کننده، با اين حال هر دو نشانۀ رشد يافتن کودک است و بنابراين، بايد از بودنشان خوشحال باشيد. همۀ اين موارد نشان مي دهد براي اينکه پدر يا مادر مؤثري باشيد بايد بتوانيد به شکلي عميق و دروني ذهنيات همسالان فرزندتان را بفهميد و بشناسيد. بايد درک کنيد که او چگونه مي انديشد، چه احساسي دارد و در اين دوره از رشد خود چه چيزي را تجربه مي کند، زيرا بسيار محتمل است که افکار و احساسات و نگراني هايش حتي در عرض شش ماه تغيير کرده باشند. بعضي از والدين با تغيير روش تعليم و تربيت خود مناسب با تغيير احوال فرزندشان مخالفت دارند زيرا آن را نوعي ضعف از ناحيۀ خود مي پندارند. بدون ترديد سازگار کردن روش تعليم و تربيت همگام با رشد فرزند، نوعي تسليم شدن به خواسته هاي وي نيست. بلکه رشد کودک حقيقت غيرقابل اجتنابي است و اينکه خواسته هاي او آگاهانه و ستيزه جويانه نيست. نکتۀ مهم اينکه فرزندپروري ماجراي برد و باخت نيست، بلکه کمک به کودکان براي رشد سالم است. گاهي اوقات بهترين کار اين است که واکنش خود را به فرزندتان تغيير دهيد نه اينکه انعطاف ناپذير بمانيد. اگر با اين ديد، فرزندپروري کنيد، خود و فرزندتان را نگون بخت خواهيد ساخت. اهل دانش و آگاهي، ژرف نگر و در عين حال انعطاف پذير باشيد. از همه مهم تر اينکه ترتيبي بدهيد با رشد فرزندتان همگام شويد. منبع:
Let's block ads! (Why?)

اهميت همگام بودن والدين با رشد کودک