قدردانی و قدرشناسی | چقدر در زندگی‌تان شکرگزار و سپاسگزار هستید؟ (+پرسشنامه)

قدردانی و قدرشناسی، جزو صفات شخصیتی مظلوم محسوب می‌شوند.

ما انسان‌ها را به خاطر شجاعت، جسارت، دانش، تواضع و صدها صفت و ویژگی دیگر، ستایش می‌کنیم، اما کمتر پیش می‌آید که بگوییم:
«فلانی، یک انسان قدردان و شکرگزار است. او قدر لطف دیگران را می‌داند و از آن‌ها تشکر می‌کند. هم‌چنین نعمت‌ها و داشته‌های زندگی‌اش را می‌بیند و صرفاً بر روی نداشته‌ها متمرکز نیست.»

این بی‌توجهی و کم‌توجهی در حالی است که دانش روانشناسی و به‌طور خاص، روانشناسی مثبت گرا، درباره‌ی قدردانی، قدرشناسی، سپاسگزاری و شکرگزاری، نکات فراوانی را مطرح کرده‌اند و از آن غافل نبوده‌اند.

همه می‌دانیم که روانشناسی مثبت گرا، روانشناسیِ نگاه به نقاط قوت است. دغدغه‌ی این شاخه از روانشناسی، دیدن ویژگی‌های مثبت و توانمندی‌های انسان‌ها است (و نه بیماری‌ها و ضعف‌ها و مشکلات‌شان).

اما شاید ندانیم که برخی از روانشناسان، در فهرست نقاط قوت انسان‌ها، قدردانی و قدرشناسی و سپاس‌گزاری و شکرگزاری را هم قرار داده‌اند (تعبیرها مختلف است. اما Gratitude و Appreciation از جمله‌ی این صفاتی است که در فهرست‌ها به کار می‌رود).

مارتین سلیگمن و کریستوفر پترسون، از جمله‌ی این روانشناسان هستند که یک فصل کامل از کتاب Character Strengths and Virtues را به این صفت اختصاص داده‌اند و درباره‌ی آن، صحبت کرده‌اند.

آن‌ها به این نکته پرداخته‌اند که این ویژگی، هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی، کارکردهای سازنده‌ی فراوانی دارد: از یک سو می‌تواند به قوام و بقای جامعه کمک کند، و از سوی دیگر، روی صحت و سلامت و به‌زیستی  خود فرد تأثیر بگذارد.

جالب است که با همه‌ی این‌ها، علاقه‌مندان به مباحث علمی، کمتر رغبت می‌کنند به این مفاهیم نزدیک شوند. شاید بخشی از این وضعیت را باید به سخنرانان انگیزشی ربط داد. آن‌ها آن‌قدر درباره‌ی قدردانی و قدرشناسی و شکرگزاری «فریاد زده‌اند» که صدای روانشناسی علمی در این زمینه، کمتر به گوش رسیده است.

با این مقدمه، در این درس قصد داریم به کمک یک پرسشنامه (واتکیز) و نیز با مرور مولفه‌های قدرشناسی (مک کالو) شما را ترغیب کنیم که کمی بیشتر در این‌باره فکر کنید.

پرسشنامه قدردانی و قدرشناسی واتکینز

طی دهه‌های اخیر، پرسشنامه‌ها و ابزارهای متعددی برای سنجش میزان قدردانی و قدرشناسی طراحی شده‌اند.

یکی از شناخته‌شده‌ترین این ابزارها، پرسشنامه‌ی واتکینز است که افراد بسیاری از جمله مارتین سلیگمن به آن ارجاع داده‌اند (+/+).

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری روانشناسی مثبت گرا به شما پیشنهاد می‌کند: