چرا رونمایی از روابط علنی عربستان و اسرائیل «مسئله» است؟

به گزارش الف، پرونده توافق‌های عادی سازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی که در سپتامبر 2020 از امارات و بحرین در منطقه خلیج فارس شروع شد و به مغرب و سودان در آفریقا رسید، در سایه تحولات منطقه‌ای و جهانی در همین نقطه متوقف شده و آنگونه که انتظار می‌رفت کشوری مانند عربستان سعودی تحت حکومت «محمد بن سلمان» ولیعهد این کشور هنوز نتوانسته رویای سازش با اشغالگران را رسمی و علنی کند. 

اینکه از واژه «رسمی و علنی» استفاده می‌کنیم به دلیل آن است که روابط میان عربستان و رژیم اسرائیل از مدت‌ها قبل شکل گرفته و به ویژه طی دو دهه گذشته مقامات دو طرف بارها با یکدیگر دیدار کرده‌اند و صرفا امضای نمادین توافق سازش میان آنها هنوز انجام نگرفته است.

بعد از انتشار خبر دیدار محمد بن سلمان و «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر سابق رژیم صهیونیستی در شهر «نئوم» عربستان واقع در سواحل دریای سرخ که به فاصله کمی از امضای توافق عادی‌سازی میان بحرین و امارات با اسرائیل انجام گرفت، بسیاری پیش‌بینی می‌کردند که ریاض و تل‌آویو به زودی از توافقی مشابه رونمایی کنند.

البته سعودی‌ها بارها به شکل رسمی تمایل خود را برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی ابراز کرده و آن را منوط به شرایطی دانسته‌اند که مهم‌ترین آنها تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی است. این خواسته چندین بار در محافل منطقه‌ای و بین‌المللی از زبان «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان بیان شده است.

حتی شخص محمد بن سلمان که اشتیاق فراوانی برای در آغوش کشیدن صهیونیست‌ها دارد در مصاحبه با مجله آمریکایی « آتلانتیک» که در آن به موضوعات مختلفی همچون پرونده هسته‌ای ایران  و پرونده قتل «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی پرداخت، درباره عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی گفت: «ما به اسرائیل به چشم دشمن نگاه نمی‌کنیم، بلکه این کشور را یک متحد بالقوه در بسیاری زمینه‌ها می‌دانیم. اما اسرائیل پیش از هرچیز باید مشکلات با فلسطینی‌ها را حل کند».

از طرف دیگر طی دو سال اخیر که منامه و ابوظبی توافق سازش با تل‌آویو امضا کرده‌اند، هواپیماهای اسرائیلی و یا هواپیماهایی که مقصدشان اراضی اشغالی بوده است بارها از حریم هوایی عربستان سعودی عبود کرده‌اند. اخیرا نیز برای دومین بار هواپیمای حامل «آویو کوخاوی» رئیس ستاد ارتش اسرائیل از آسمان عربستان عبور کرد.

علاوه بر آن بعد از افشای جاسوسی از تلفن همراه‌های فعالان و مقامات مختلف جهان توسط بدافزار اسرائیلی «پگاسوس»، مشخص شد که سعودی‌ها در سال 2017 برای خرید این بدافزار با شرکت جاسوسی « NSO » معامله کرده‌اند. اما در گزارشی که چند ماه قبل نیویورک تایمز منتشر کرد آمده است که اسرائیل از این نرم افزار جاسوسی برای پیشبرد روابط خود به ویژه با شیخ نشینان خلیج فارس استفاده کرده است. 

بر اساس این گزارش اسرائیل با ارائه این بدافزار جاسوسی به رژیم‌های عربی توانست انعقاد توافق‌های عادی‌سازی با آنها را تسریع کند و به همین دلیل هواپیماهای اسرائیلی مجوز عبور از حریم هوایی عربستان را به دست آوردند.

همه این موارد و سایر شاخص‌ها بیانگر آن است که عادی‌سازی با اسرائیل یکی از مهمترین پرونده‌های روی میز سعودی‌هاست و در رونمایی از این توافق صرفا مسئله زمان مطرح است. اما با این وجود هنوز سعودی‌ها نتوانسته‌اند مسیر را برای امضای چنین توافقی هموار کنند. به عبارت دیگر موانعی که در سال 2020 موجب شد تا عربستان نتواند به قطار سازش علنی با صهیونیست‌ها بپیوندد، هنوز پابرجاست.

از جمله نخستین و مهمترین عوامل خودداری عربستان از علنی کردن روابط با رژیم صهیونیستی، جایگاه این کشور در جهان عربی و اسلامی است. با وجود اینکه دو کشور عربی حوزه خلیج فارس به شکل رسمی با صهیونیست‌ها ارتباط دارند و این ارتباط به شکل پنهانی میان سایر رژیم‌های عربی و اسرائیل نیز وجود دارد؛ اما ملت‌های عربی و اسلامی هنوز نتوانسته‌اند اسرائیل را به عنوان یک موجودیت مستقل به رسمیت بشناسند.

ملت‌های عربی و اسلامی هنوز هم معتقدند که سرزمین اشغالی فلسطین متعلق به صاحبان واقعی آن است و آرمان فلسطین همچنان باید در قلب مسائل جهان عرب و اسلام باشد. در این میان جمهوری اسلامی ایران به عنوان رهبر مقاومت از زمان پیروزی انقلاب اسلامی یکی از بزرگترین و صادق‌ترین حامیان فلسطین بوده است؛ آن هم درحالی که برادران عرب فلسطینیان به آنها خیانت کردند. بنابراین سعودی‌ها نگرانند که بعد از اعلام رسمی روابطشان با رژیم اشغالگر صهیونیستی، ایران به عنوان تنها حامی فلسطین در منطقه جایگاه ادعایی عربستان در جهان عرب و اسلام را بگیرد و به این ترتیب محور مقاومتی که از لبنان تا عراق و یمن  فلسطین کشیده شده، قدرتمندتر از قبل شود.

ترس از شورش‌های داخلی ملت سعودی و افزایش انزجار از آل سعود از جمله دیگر عواملی است که مانع علنی شدن روابط عربستان و  اسرائیل می‌شود. در هر حال به ویژه در صورتی که محمد بن سلمان بتواند جانشین پدرش شود، برقراری روابط علنی میان ریاض و تل‌آویو در آینده نزدیک مسئله دور از انتظاری نیست. اما همانطور که گفته شد سعودی‌ها باید پیامدهای آن را نیز تحمل کنند و حتی ممکن است مخالفان بن سلمان از چنین توافقی برای سلب مشروعیت حکومت وی و کودتا علیه او بهره‌برداری کنند.