ژان باتیست تاورنیه و سفرنامه او
ژان باتیست تاورنیه و سفرنامه او
نظر تاورنیه درباره ایرانیان:
در محموع، نظر تاورنیه درباره ایرانیان بسیار مثبت است و متقعد است که ایرانیان از همه ملل آسیا باهوش ترین و از فرنگی ها در عقل و کفایت هیچ عقب نمی مانند. در مورد امنیت در ایران می گوید بر خلاف عثمانی که در همه جا کاروانها در معرض تجاوز حاکمان و دزدان قرار دارند در ایران می توان بدون ترس سراسر کشور را پیمود و اگر مال کسی را بدزدند حاکم موظف است که معادل آن مال را به او پس بدهد. به نظر تاورنیه مهمان نوازی ایرانیان در خور ستایش است. ایرانیان دوستدار نظم و انصاف اند و ذوق بسیار برای آموختن دارند. او معتقد است که (ایران در آسیا به منزله فرانسه در اروپاست).
توضیحات تاورنیه درباره ادیان غالبا ناپخته و ابتدائی است. درباره ی اسلام به خصوص تشیع در سطح امور باقی مانده و در مورد زردشتیان ایران سخنان عوامانه را پذیرفته است. در شرح وقایع تاریخی نیز گاهی دچار اشتباه می شود. مثلا در بحث از نسب شاهان صفوی، به ملاقات میان امیر تیمور و شیخ حیدر اشاره می کند و ما می دانیم که چنین ملاقاتی روی نداده است. در این مورد و موارد دیگر مترجم لازم دیده است که در حاشیه توضیح کافی بدهد و اشتباهات نویسنده را اصلاح کند.
سفرنامه تاورنیه:
سفرنامه تاورنیه نخست در 1331 هجری قمری (1289 هجری شمسی) با ترجمه ابوتراب نوری (نظم الدوله) به فارسی منتشر شد. کتاب اغلاط ترجمه و سقطات متعدد و خطاهای چاپی فراوان داشت. چاپ دوم این کتاب، به همت کتابفروشی تایید اصفهان و ویرایش راقم این سطور، در سال 1336 شمسی انتشار یافت که سه بخش نخست از پنج پخش آن دارای همان اغلاط و نواقص بود، زیرا در آن زمان متن فرانسه ی آن سه بخش در دسترس نگارنده نبود، و فقط بخشهای چهارم و پنجم با متن اصلی تطبیق شده و اغلاط و سقطات برطرف گشته بود. چاپ حاضر ترجمه ی کامل هر پنج بخش سفرنامه است که از نو صورت گرفته است.
منبع: کتاب سفرنامه ی تاورنیه، ترجمه ی حمید ارباب شیرانی، انتشارات نیلوفر تهران، 1382.