1 ـ ایجاد انگیزه برای یاد دادن احکام
1 ـ ایجاد انگیزه برای یاد دادن احکام
1 ـ ایجاد انگیزه
هزار نکته ی باریک تر ز مو این جاست ...
نه هر که چهره برافروخت دلبری داند | نه هر که آینه سازد سکندری داند |
نه هر که طرفِ کُلَه کج نهاد و تُند نشست | کلاه داری و آیین سَروری داند |
هزار نکته ی باریک تر زمو این جاست | نه هر که سر بتراشد قَلَندری داند(1) |
* * *
چندی پیش یکی از معلّمان دینی با نگارنده ی این سطور تماس گرفت و گفت: «تدریس و آموزش احکام برای دانش آموزان حالتی خشک و خسته کننده و کسل آور به خود گرفته است. به طوری که آنان برای فراگیری احکام و مسائل شرعی، علاقه ی چندانی از خود نشان نمی دهند. می خواستم از شما حوزَویان بپرسم که چه راه هایی برای ایجاد علاقه و انگیزه در دانش آموزان و ایجاد جاذبه در فراگیری درس احکام وجود دارد؟»
در پاسخ به این گونه پرسش ها که گاه برای حوزویانِ مدرّسِ احکام نیز پیش می آید، باید گفت: در آموزش احکام لازم است به امور ذیل توجه بیشتری کنیم:
1 ـ مواد آموزش.
2 ـ ابزارها و امکانات آموزش.
3 ـ اصول آموزش (شامل 30 اصل آموزشی).
4 ـ روش های آموزش (شامل 9 روش آموزشی).
5 ـ قالب های آموزش (شامل 8 قالب آموزشی).
ما ـ مدرّسان احکام ـ گاه در سه مورد آخرین، کم توجّهیِ فراوانی می کنیم و دقّت چندانی در آن ها به کار نمی بریم، در حالی که:
«دنیای امروزِ آموزش، دنیای اصول، روش ها و قالب های آموزشی است.»
یکی از علّت های پیشرفت و جذابیّت آموزش های غیرمسلمانان این است که آنان در این سه میدان، گوی سبقت را متأسفانه از ما ربوده اند و سرمایه گذاری های کلان برای آن می کنند.
از این رو، برای بالا بردن رشد کیفی و کمّی آموزشِ احکام و موفقیّت بیشتر در آن، به بیان «اصول آموزش احکام» می پردازیم، موارد دیگر را به فرصتی دیگر می سپاریم.
اصل اوّل: ایجاد انگیزه
یکی از اصول مهمّ آموزش و تدریس احکام عبارت است از: ایجاد انگیزه و علاقه در مخاطب.
ممکن است برخی از کسانی که در جلسات احکام شرکت می کنند، دارای انگیزه ای ضعیف و یا حتّی بی انگیزه برای فراگیری احکام باشند. در این صورت، آموزش دهنده ی احکام باید در همان جلسات نخستین به ویژه جلسه ی اوّل، انگیزه و علاقه برای یادگیری احکام را در شنوندگان خود به وجود آورد و یا تقویّت کند. به گونه ای که نسبت به آن «تشنه» شوند.
به قول «مولوی»:
آب کم جو تشنگی آور به دست | تا بجوشد آبت از بالا و پَست |
تا سقاهُم ربُّهم آید خطاب | تشنه باش اَللهُ اَعلَم بِالصَّواب |
آنچه در این مقال مهمّ می نماید تبیین راه های ایجاد انگیزه است که به یاری خداوند آن ها را بررسی می کنیم.
راه های ایجاد انگیزه
الف: بیان نکته هایی که شنوندگان نمی دانند ولی مدّعی دانستن آن هستند:
یکی از راه های مهمّ ایجاد یا تقویّت انگیزه و علاقه، بیان «نکته ها»یی است که در احکام اسلامی وجود دارد و بسیاری از شنوندگان، آن ها را نمی دانند و ادعا می کنند که می دانند.
باید گفت: «هزار نکته ی باریک تر زمو این جاست... .»
امید است یاد کردِ این نمونه ها مقبول افتد و در نظر آید!
صالح و طالح متاع خویش نمودند | تا که قبول افتد و که در نظر آید(2) |
نکته ی اول
یکی از شرایط صحت وضو را در رساله های توضیح المسائل بدین مضمون می خوانیم:.....
........بقیه مطالب را در ادامه مطلب بخوانید
......