اعتبار برهان صدیقین با تقریر علامه طباطبایی و میزان دلالت آن
اعتبار برهان صدیقین با تقریر علامه طباطبایی و میزان دلالت آن
اعتبار برهان صدیقین علامه طباطبایی (ره) و میزان دلالت آن
(چاپ شده در مجلهی نسیم خرد، دوفصلنامهی علمی تخصصی فلسفهی اسلامی)
چکیده
برهان صدیقین استدلالی است برای اثبات وجود خداوند که بدون استعانت از آیات خلقی و تنها با تکیه بر حقیقت وجود به نتیجه میرسد. یکی از تقریرهای بدیع برهان صدیقین، تقریر علامه طباطبایی (ره) است که بدون تکیه بر اصول فلسفی، اثبات میکند که گزارهی «خدا هست» یک گزارهی بدیهی است. اشکالاتی از سوی اهل نظر بر این برهان گرفته شده است که هیچکدام وارد نیست. به نظر نگارنده تنها ضعف این برهان این است که تنها بر بداهت وجود نامتعین واجب تعالی دلالت میکند و از اثبات وحدت و بساطت و سایر صفات کمالیاش عاجز است. روش تحقیق در این مقاله، عقلی توصیفی و تحلیلی است.
کلیدواژهها
علامه طباطبایی، برهان صدیقین، بداهت وجود خدا
مقدمه
یکی از دغدغههای نظری فیلسوفان اسلامی این بوده است که وجود خداوند متعال را بدون تکیه بر آیات خلقی اثبات کنند. بعد از اینکه براهینی با این ویژگی از سوی برخی از بزرگان فلسفهی اسلامی اقامه شد، در مرحلهی بعد، دغدغهی سهلالوصول کردن این برهان و بیان ساده و بدون تکیه بر اصول پیچیدهی فلسفی، شکل گرفت. برهان صدیقین علامه طباطبایی تلاشی است شایسته در راستای تحقق بخشیدن به این دغدغه که به نظر نگارنده، این فیلسوف بزرگ بهخوبی توانسته است از عهدهی این رسالت فلسفی برآید.
دربارهی اصل اعتبار برهان علامه و نیز میزان دلالت آن، نظرهای مختلفی از سوی صاحبنظران مطرح شده است که بررسی آنها هدف تحریر این مقاله بوده است.