روش مطالعه درس شیمی
روش مطالعه درس شیمی
((يک روش مطالعه براي درس شيمي ))
هميشه درس شيمي از درسهايي بوده است که داراي اهميت بسياري است؛ زيرا ميتواند در رتبهي کنکور دانشآموزان گروه رياضي و تجربي تأثير زيادي داشته باشد.
آيا ميدانيد اين درس در قبولي رشتههاي بسيار عالي مانند داروسازي تأثير زيادي دارد؟
آيا ميدانيد اين درس ميتواند در معدل شما به دليل داشتن ضريب 3 تأثير زيادي بگذارد؟
آيا ميدانيد خيلي از دانشآموزان برتر روي اين درس سرمايهگذاري ميکنند و نتيجهي خيلي خوبي نيز ميگيرند؟
اگر دلتان ميخواهد شما هم در درس شيمي، نتيجهي مطلوبي بگيريد به نکات زير توجه کنيد:
1- ابتدا متن کتاب درسي را يک بار به صورت ساده مطالعه کنيد (با اين کار تيترها و نکات کلي درس را به ذهنتان ميسپاريد).
2- يکسري فيش براي نکتهبرداري تهيه کنيد و در کنارتان بگذاريد. دوباره به سراغ کتاب رفته و به صورت کامل و خط به خط آن را مطالعه کنيد. (هر جا نکتهي مهمي به چشمتان خورد آن را بر روي فيشهايتان يادداشت کنيد.)
3- در اين مرحله به سراغ جزوهي معلمتان برويد و آن را کامل مطالعه کنيد. سعي کنيد تسلط خود را بر سؤالات جزوه بالا ببريد تا در پرسشهاي کلاسي و امتحانات مدرسه نمرات خوبي بگيريد.
4- حال مرحلهي تثبيت مطالب است؛ يعني به سراغ تمرينها و سؤالات برويد و سعي کنيد خودتان به اين سؤالات پاسخ دهيد. ميتوانيد از کتابهاي پرتکرار و مسائل آخر فصل کتاب درسي نيز استفاده کنيد (مثالهاي حلشدهي کتاب را نيز حتماً مطالعه کنيد).
5- اين مرحله، مرحلهي سنجش و آزمودن خودتان است. شما الان مانند ورزشکاري هستيد که بسيار آماده است و ميخواهد به ميدان مسابقه برود و ميداند تلاش بسياري کرده است و نتيجهي مسابقه نيز به نفع او تمام خواهد شد. به سراغ کتابهاي آبي برويد و سعي کنيد تستهايش را حل کنيد.
بعدازظهر روز آزمون، زماني که براي گرفتن کارنامهتان ميرويد، اولين درسي را که به آن نگاه خواهيد کرد همين درس است؛ زيرا ميخواهيد يکي از نمرههاي خوبتان را زودتر ببينيد و خوشحال شويد.
...................................................................................................................................
((روش مطالعه شیمی از نظررتبه های برتر))
درس شيمي از درسهايي است که کتاب درسي در يادگيري آن، اهميت ويژه و انکارناپذير دارد. شکلها و جدولها هميشه سؤالات زيادي را به خود اختصاص ميدهند. براي مثال در کنکور سال گذشته در رشتهي رياضي از شکلهاي کتاب و نمودارها، 5 سؤال مطرح شده بود. در زير ميتوانيد توصيههاي پشتيبانها را در مورد درس شيمي پايه و اهميت قسمتهاي مختلف آن بخوانيد.
1_الهه مرداني:
شيمي از جمله درسهايي است که اهميت کتاب درسي در آن فوقالعاده زياد و از ملزومات است. توجه به شکلها، پاورقيها، جدولها و حتي داستانها ميتواند کمک زيادي در پاسخگويي به سؤالات بکند. مرحلهي بعد، حل سؤالات تشريحي با کمک کتابهايي همچون کتاب پرتکرار است. نشاندار کردن اين کتاب و مطالعهي دقيق پاسخ تشريحي نيز بسيار مهم است.
2_ثريا مطلوبي:
درس شيمي پايه، پيشنياز درسهاي پيشدانشگاهي است و بايد کتاب را از اول تا آخر حتي پاورقيها، شکلهاي حاشيهي صفحات، مثالهايي که کتاب حل کرده است، آزمايشها و جدولها را کامل بخوانيد تا مطلبي باقي نماند. تمرينهاي آخر فصل را کار کنيد و از کتاب آبي به تمرين تستهاي کنکورهاي سال گذشته بپردازيد.
3_ياسر غربي:
براي يادگيري بهتر و تسلط بيشتر در درس شيمي دوم دبيرستان بايد جدول مندليف را دقيق ياد بگيريد. در درس شيمي مهمترين کتاب براي مطالعه، کتاب درسي است و بايد تمام متنهاي کتاب به طور کامل بررسي شوند.
4_شهرام داوودي:
قبل از هر چيز بايد کتاب درسي را به خوبي مطالعه کنيد؛ زيرا سؤالاتي که از کتاب درسي در کنکور مطرح ميشوند کم نيستند. سعي کنيد تمرينهاي تشريحيِ بيشتري حل کنيد؛ زيرا در روش تشريحي خواندن، نکات تستي و کاربردي بسياري را ياد ميگيريد.
5_شادي نايبي:
مطالب درس شيمي به صورت زنجيروار به هم پيوستهاند. براي يادگيري مطالب بايد مطالب قسمتهاي قبل را کامل مرور کنيد. براي اين کار بهتر است ابتدا درسنامهي کتاب آبي را مطالعه کنيد و سپس چند تست از آن مبحث حل کنيد و بعد به سراغ موضوع بعدي برويد.
6_عرفان رحيمي:
مطالب فصلهاي 1 و 2 شيمي سال دوم دبيرستان بيشتر حفظي هستند؛ بنابراين بايد متن کتاب را کامل بخوانيد. براي فصلهاي 3، 4 و 5 به يک منبع مطالعاتي قوي مانند کتاب آبي نيازمنديد. ترکيبها و فرمولها را کامل ياد بگيريد و سپس با کمک تستهاي کتاب آبي آموختههاي خود را به مرحلهي تسلط برسانيد.
7_رسول عابدي:
در درسهاي شيمي پايه، قسمتهايي وجود دارد که بايد آنها را به خاطر بسپاريد مانند: جدول مندليف، اصل آفبا و ترتيب پر شدن اوربيتالها، شرايط تشکيل پيوندهاي يگانه و دوگانه، داتيو، يوني و... . بايد حفظ کنيد که خواص مختلف عناصر چگونه در دورهها و گروههاي جدول مندليف تغيير ميکنند؛ مانند: الکترونگاتيوي و شعاع اتمي و... . نظريات اتمي دانشمندان با جزئياتش از موارد حفظکردني است؛ مانند: نظريهي دالتون، تامسون، رادرفورد و بور. همچنين در شيمي سال سوم در مسائل استوکيومتري دانستن مواردي مانند تبديل مول واکنشدهنده به فراورده و انواع تبديلات ديگر بسيار مهم هستند.
8_الناز قاسمزاده:
بر جدول مندليف تسلط داشته باشيد.
تصاوير کتاب را تحليل کنيد.
نکات و فرمولها را کامل ياد بگيريد و به خاطر بسپاريد.
از مثالهاي کتاب غافل نشويد.
جدولهاي کتاب را در اولويت قرار دهيد.
9_سميرا نوري:
براي جلوگيري از پراکندگي مطالب براي آنها درخت دانش تهيه کنيد و خلاصهبرداري کنيد.
براي مرور سؤالات نمونه (تيپ) از کتاب آبي استفاده کنيد.
کار کردن تستهاي سه سال اخير ميتواند کمک بسياري به يادگيري کند.
10_رامين نژادفلاح:
خواندن خط به خط کتاب درسي اولويت دارد. کتاب سبز کانون منبع خوبي براي يادگيري بهتر و بيشتر است.
11_ميترا قلعهکوب:
ابتدا کتاب درسي را کامل مطالعه کنيد. سپس به سراغ جزوهي معلم برويد و يادگيري خود را ارتقا دهيد؛ زيرا ممکن است جملهبندي معلمتان متفاوت باشد و به يادگيري بيشتر شما بينجامد. تستهاي آموزشي را تمرين کنيد و نکاتي را که از آنها ياد ميگيريد در کتاب خودآموز وارد کنيد.
هيچ گاه مرور کردن را فراموش نکنيد، حتي در فرصتهاي کوتاه.
12_خديجه تقيزاده:
متن کتاب را کامل مطالعه کنيد. به شکلهاي کتاب اهميت ويژهاي بدهيد. مثالهاي حلشدهي کتاب را يک بار ديگر حل کنيد. از کتاب پرتکرار استفاده کنيد و سؤالاتي را که پاسخ تشريحي ندارند کامل حل کنيد و آنها را کامل ياد بگيريد.
13_سمانه ملکي:
متن کتاب درسي را کامل بخوانيد و سعي کنيد از کتاب آبي تعداد مناسبي تمرين حل کنيد. از کتاب جمعبندي درسهاي اختصاصي پايه استفاده کنيد و نکات آن را کامل ياد بگيريد و در کتاب خودآموز يادداشت کنيد.
14_حبيبه جهانبخش:
نکته هايي در مورد نحوه ي مطالعه ي شيمي قبل از کنکور
ضريب درس شيمي در کنکور چگونه است؟
شيمي يک درس اختصاصي است. در رشته رياضي براي بسياري از مهندسي ها مثل برق، مکانيک، هوا فضا، عمران، مواد، کامپيوتر و فن آوري اطلاعات و گرايش هاي رشته هاي انساني مثل حقوق، مديريت ها و علوم اقتصادي که داوطلبانرياضي هم مي توانند در آن شرکت کنند، ضريب 2 دارد اما در رشته هاي مهندسي شيمي، پليمر و نفت و مهندسي ايمني و حفاظت و گرايش هاي مربوطه، ضريب 3 دارد.
در رشته تجربي براي رشته هاي پزشکي، دندانپزشکي و دامپزشکي و کل رشته هاي پيراپزشکي، صنايع غذايي، زيست شناسي، بيوتکنولوژي و گرايش هاي وابسته به آنها، ضريب 3 دارد. اما در رشته هاي شيمي محض و کاربردي و داروسازي، ضريب4 دارد. در گرايش هاي انساني مثل مديريت ها و حقوق براي دانش آموزان رشته ي تجربي، ضريب 2 دارد.
من علاقه اي به حفظ کردن مطالب و درس هاي حفظي ندارم. شيمي را بايد چگونه بخوانم؟
اين احساس کاذب خود را فراموش کنيد! علاقه هاي فردي خود را هنگام انتخاب رشته به کار گيريد، نه هنگام مطالعه درس ها. زمان مطالعه هر درس در برنامه مطالعه هفتگي ما با توجه به حجم آنها و ضريب آنها در کنکور در برنامه ريزي لحاظ مي شوند. علاقه يا عدم علاقه ما به يک درس، نقشي در ساعت مطالعه ما ندارد. براي حفظ کردن مطالب، آمادگي جسمي شما با ديگران فرقي ندارد پس با اين تلقين هاي بي مورد، آمادگي روحي خود را خراب نکنيد و به رتبه خود ضربه نزنيد.
آيا اهميت درس شيمي در رشته رياضي و تجربي يکسان است؟
همان طور که بيان شد، ضريب شيمي در رشته هاي پرطرفدار رياضي و تجربي يکسان نيست. هر چند تعداد ساعت هاي تدريس و کتاب درسي دو رشته يکسان است اما علاقه مندي عمومي و ضريب ها باعث مي شود،اهميت اين درس در رشته تجربي پس از زيست شناسي، در مقام دوم و در رشته رياضي و فيزيک در مقام سوم باشد.
نبايد فراموش کرد، حجم کلي ساعت هاي مطالعه شيمي در برنامه هفتگي مطالعه در دو رشته، نبايد با هم تفاوت چنداني داشته باشد.
در هفته چند ساعت مطالعه درس شيمي لازم است؟
اين بستگي به تعداد کل ساعت مطالعه هر دانش آموز در هفته دارد. براي يک دانش آموز پيش دانشگاهي که در هفته دو روز خالي از درسهاي مدرسه دارد و پنج روز مدرسه مي رود، حداقل 5 ساعت مطالعه شيمي در هفته، کم ترين ميزان مطالعه است که مي توان در نظر گرفت.
آيا ساعت مطالعه درس شيمي براي رشته رياضي و تجربي يکسان است؟
هر چند تعداد ساعتهاي درس شيمي و کتاب درسي براي دو رشته يکسان است، اما اهميت اين درس از نظر ضرايب در رشته هاي پرطرفدار دو گروه يکسان نيست. همين باعث مي شود ساعت مطالعه درس شيمي براي دانش آموزان تجربي، 2 تا 3ساعت در هفته از رياضي ها بيش تر باشد. سنگين تر شدن محتواي درس رياضي و فيزيک در رشته رياضي هم باعث کاهش ساعت مطالعه شيمي و افزايش ساعت مطالعه اين دو درس مي شود.
آيا اهميت کتابهاي شيمي سال دوم، سوم و پيش دانشگاهي يکسان است؟
بله، يکسان است. تعداد سؤال هاي کتاب هاي پيش دانشگاهي ،سال سوم و سال دوم هر کدام 12سؤال در کنکور سراسري سال 91 بوده است.
با توجه به اينکه ضريب کل درس ها هم يکسان است، پس ارزش کل سؤال ها با هم برابر است. البته اين به معناي يکسان بودن محتواي علمي سه کتاب درسي نمي باشد اما در عمل، بايد ارزش کلي يکساني براي مطالعه اين سه کتاب درنظر گرفت.
نقش خلاصه نويسي در مطالعه درس شيمي چگونه است؟
بسيار پر اهميت است. يک خلاصه نويسي خوب به دسته بندي مطالب و به خاطرسپاري آنها کمک زيادي مي کند. بهتر است خلاصه نويسي روي فيش هاي جداگانه مثل فيش هاي جعبه لايتنر باشد و بر روي هر فيش، مطالب در ارتباط با يک موضوع نوشته شود. خلاصه برداري حتماً بايد پس از مطالعه عميق صورت گيرد. بيشترين کاربرد خلاصه هاي آماده شده، در دوران جمع بندي و دوره کردن مطالب خواهدبود که زمان اين کار، معمولاً در پايان امتحانات ترم دوم است.
مطالعه شيمي پايه (سال دوم و سوم) براي دانش آموزان سال آخر در دوره پيش دانشگاهي چگونه است و اين مطالعه بايد چه زماني صورت گيرد؟
از آنجايي که بسياري از مباحث کتاب پيش دانشگاهي، احتياج به مطالب پيش نيازدارند، در بسياري از مراکز آموزشي که دوره ي درسي را از تابستان شروع مي کنند، يکي از کتاب هاي سال دوم يا سوم را نيز در کنار کتاب پيش دانشگاهي در تابستان تدريس مي کنند. در طول سال نيز کمي از مطالب پايه را مي توان درترم اول و يا ميان ترم اول و دوم تدريس کرد اما با شروع ترم دوم پيش دانشگاهي در ماه هاي دي تا اسفند، حجم زياد و سنگين مطالب شيمي پيش دانشگاهي ترم دوم مانع از پرداختن به درس هاي پايه خواهد بود. به طورکلي، هر چه حجم درس هاي پايه اي که در تابستان دوره مي شوند بيش تر باشد، درطي سال تمرکز مطالعه ي محتواي کتاب پيش دانشگاهي بيش تر خواهد بود.
من در حل کردن مسائل شيمي مشکل دارم. آيا درست است از مطالعه آن ها صرف نظر کنم؟
تعداد سؤال هايي که احتياج به محاسبه هاي عددي و استوکيومتري دارند، حدود30درصد کل سؤال هاي شيمي است و قابل توجه است. بنابراين بهتر است اين مشکل خود را حل کنيد! بسياري از مسائل عددي در شيمي مثل مسائل ترموديناميک،سينتيک و تعادل ها، مسائل ساده اي هستند و کنار گذاشتن آن ها به هيچ وجه توصيه نمي شود. بهتر است با کمي وقت گذاشتن و حل مسائل نمونه ي بيش تر، به اينگونه مسائل تسلط پيدا کنيد.
اهميت تست زدن و تست زدن بيش از حد معمول در شيمي چگونه است؟
کمتر از رياضي و فيزيک است. به طور کلي در درس هايي که جنبه حفظي بيشتري دارند، به جاي حل تست هاي بيش از حد معمول، بهتر است به مطالعه دوباره و عميق تر کتاب درسي و خلاصه ها بپردازيم. در درس هاي رياضي و فيزيک، معناي تست بيش تر حل کردن، تسلط بيش تر بر درس است اما در شيمي بايد پس از مطالعه عميق کتاب درسي به حل تست هاي کنکور سراسري و آزاد در 5 سال گذشته پرداخت و پس از آن، بررسي تست هاي المپياد شيمي مرحله اول نيز بسيار مفيد است. قبل از حل اين تست ها، حل کردن تست هاي تأليفي اساتيد توصيه نمي شود.
گاهي تست هايي را مي بينيم که از من پيرتر هستند، مثلاً مال کنکور 25 سال پيش است. آيا حل اين تستها مهم است؟
بله، سن کنکور از سن شما بيش تر است اما اين که تست هاي قديمي چه قدر ارزش دارد، بستگي به تست دارد. گاهي يک تست قديمي يک مفهوم مهم را که هنوز هم در کتاب هاي درسي وجود دارد، به خوبي بيان مي کند. پس اين تست بدون توجه به سال آن، تست خوبي محسوب مي شود. به طور کلي، در درس شيمي، تست هاي مربوط به سال 84 به بعد، از کتاب هاي درسي جديد طرح شده اند و همه آن ها براي ما مهم هستند و تست هاي قبل از آن بايد به خوبي گزينش و ويرايش شوند تا قابل استفاده باشند.
تعداد تست هاي آزمون سراسري و آزاد چگونه است؟
در آزمون سراسري هم در رشته رياضي و هم در رشته تجربي، 35 سؤال از درس شيمي طرح مي شود. در کنکور آزاد در آزمون پزشکي و غيرپزشکي در نوبت صبح وعصر، هر کدام 25 سؤال شيمي دارند.
براي هر تست شيمي چه قدر وقت بايد اختصاص دهيم؟
با توجه به زمان کل دفترچه دروس اختصاصي و سؤال هاي درس هاي ديگر، نسبت زمان هر تست شيمي از تست هاي رياضي و فيزيک کم تر است. بهتر است در حل هر تست شيمي، حداکثر يک دقيقه زمان به طور متوسط در نظر بگيريم و براي بررسي سؤال هاي شيمي در بار اول مثلاً در کنکور سراسري، حدود 30 دقيقه زمان اختصاص دهيم و پس از آن به بررسي تست هاي سخت تر که در مرور اول دفترچه آن هارا حل نکرده ايم، بپردازيم.
من يک جزوه خيلي خوب دارم. آيا ميتوانم به کتاب درسي کاري نداشته باشم؟
مسلماً خير. هيچ جزوه ي خوبي جاي کتاب درسي را نمي گيرد. اکثر جزوه هاي اساتيد براي راحتي در تدريس گردآوري شده است و شامل تمامي نکات کتاب درسي نمي باشد. جزوه هاي خوب، مکمل کتاب و يک ابزار يادگيري هستند و بهتر است پس از تدريس، براي مرور و جمع بندي در کنار مطالعه کتاب از آن ها استفاده شود.
شکل ها و جدول هاي موجود در کتاب درسي چه قدر اهميت دارند؟
خيلي زياد. تعداد سؤال هايي که از شکل ها و جدول ها مطرح مي شوند، کاملاً قابل توجه هستند و يادگيري آن ها تنها با دقت در متن کتاب امکان پذير است. هر سال دو تا سه سؤال از شکل ها و جدول هاي کتاب درسي مطرح مي شود. گاهي از مفهوم موردنظر، يک شکل سؤال مي شود و گاهي يکي از اجزاي شکل حذف مي شود و از آن سؤال پرسيده مي شود. بنابراين بررسي دقيق اين شکل ها و جدول ها و به خاطرسپاري آن ها، کاملاً توصيه مي شود.
آيا مطالعه مطالب حاشيه کتاب درسي براي کنکور لازم است؟
بله، حاشيه هاي کتاب مانند متن کتاب درسي مهم است و از نکات و مطالب مطرح شده در آن سؤال مطرح مي شود.
آيا از مطالب بيشتر بدانيدها در کنکور، سؤال طرح ميشود؟
خير. اما مطالعه آن ها به يادگيري عميق مطالب درسي موجود در متن کتاب درسي کمک مي کند. بنابراين توصيه مي شود در تدريس در کلاس هاي درسي مورد توجه قرار گيرد. اما در مطالعه هاي جمع بندي، مطالعه آن ها ضروري نمي باشد.
آيا حفظ کردن تمامي واکنش ها و فرمول هاي موجود در کتاب هاي درسي الزامي است؟
دسته بندي واکنشها و معادله هاي شيميايي به حفظ کردن آن ها کمک مي کند.
از هر فرمول و معادله به کار رفته در کتاب يا معادله هاي مشابه آن ها که با عوض کردن عنصر و استفاده از عنصر ديگر هم گروه آن مي تواند ساخته شود، سؤال مطرح مي شود. در سؤال هاي چند سال اخير مشاهده مي شود که از فرمول شيميايي که در کتاب يک پايه آمده است براي طرح سؤال در پايه ديگر استفاده شده است.
مثلاً از يک معادله تجزيه موجود درکتاب سال سوم براي طرح سؤال سينتيک درکتاب پيش دانشگاهي استفاده شده است.
و اما در پايان بايد گفت...
تقسيم بندي درس ها به دو دسته حفظي و مفهومي به صورت مطلق کار درستي نيست.
در مورد حفظي ترين درسها هم تسلط بر مفاهيم آن درس، کمک مي کند مطالب بهتردر حافظه بماند.
به عبارت ديگر، پس از تسلط بر مفاهيم اصلي يک درس، به خاطرسپاري آن ها ساده تر و ماندگاري آن ها در حافظه بهتر صورت مي گيرد.
در شيمي توصيه مي شود قبل از به خاطرسپاري مطالب، مفاهيم اصلي را ياد بگيريم مثلاً قبل از آن که ترتيب قدرت اسيدي اسيدها را حفظ کنيم، مفهوم قدرت اسيدي را بفهميم