اثرات زیست محیطی اشعه ایکس
اثرات زیست محیطی اشعه ایکس
همواره این امکان وجود دارد که به هر دلیلی یکی از الکترون های موجود در اتم از لایه
مربوطه جدا شود. چنانچه این الکترون از میدان کولنی هسته کاملاً خارج شود، می گوییم اتم
یونیزه شده است، که در این حالت یک یون مثبت و یک الکترون آزاد خواهیم داشت.
چنانچه الکترون جدا شده از لایه، کماکان در میدان کولنی هسته باقی بماند در این صورت
فقط یک جابجایی الکترون با کسب انرژی از لایه پایین تر به لایه بالاتر انجام شده است که
الکترون بلافاصله با آزاد نمودن آن انرژی به لایه خود باز می گردد. در این حالت میگوییم که
اتم برانگیخته و یا تهییج شده است. طبیعی است بیشترین انتقال انرژی به ماده از طریق
یونش خواهد بود
پرتوهای یونساز:
به پرتوهایی اطلاق می شود که هنگام عبور از ماده قادر به یونسازی در اتم های آن ماده
میباشند کمیسیون بین المللی یکاها و اندازه گیری پرتوها رااز نظر ساز و کار برخورد به دو
دسته تقسیم بندی کرده است
پرتو های مستقیم یونساز: شامل ذرات باردار نظیر آلفا، بتا، پروتون و یون های سنگین .
پرتوهای غیر مستقیم یونساز: شامل پرتوهای ایکس، گاما و نوترون ..
اشعه ایکس:
اشعه ی ایکس یا پرتوهای رونتگن نوعی از امواج الکترومغناطیس با طول موج حدود 01
تا 01 آنگستروم است که دربلورشناسی و عکسبرداری از اعضای داخلی بدن و عکسبرداری از
درون اشیای جامد و به عنوان یکی از روش های تست غیرمخرب در تشخیص نقص های موجود
در اشیای ساخته شده )مثلاً در لوله هاو…( کاربرد دارد .
پرتوهای ایکس را بوسیله بمباران هدفی فلزی با باریکه ای از الکترونهای سریع تولید می کنند.
قطعات اصلی لامپ اشعه ایکس شامل کاتد برای گسیل الکترونها و آند به عنوان هدف می باشد،
که هر دو درون لامپ خلا جای گرفته اند .
در سال ۵۹۸۱ ، درخشش کوتاه صفحه فسفرسانسی که در گوشه ای از آزمایشگاه نیمه تاریک بررسی
اشعه کاتدیک قرار داشت، ذهن آماده و خلاق رنتگن که در آن زمان استاد فیزیک بود، متوجه
پرتوهای تازه ای نمود که از حباب شیشه ای لامپهای کاتودیک بیرون زده و بی آنکه به چشم دیده
شود به اطراف پراکنده می شوند .
آن چه مایه شگفتی رنتگن شده بود، نفوذ این پرتوها از دیواره شیشه ای لامپ به بیرون و تأثیر آن
روی صفحه فاوئورسانس در گوشه ای نسبتا دور از لامپ در آزمایشگاه بود. رنتگن به بررسیهای خود
درباره کشف تازه که آن پرتو ایکس نامید )بخاطر فروتنی( ، ادامه داد. بعدها این اشعه رنتگن
نامیده شد
تاریخچه
همان طور که ذکر شد پرتو ایکس در سال ۵۹۸۱ توسط ویلهلم کنراد رونتگن )رنتگن(، فیزیکدان
آلمان کشف شد و به دلیل ناشناخته بودن ماهیت آن، پرتو ایکس مجهول نامیده شد. او پی برد که
برخورد پرتوهای کاتدی بر جداره های لامپ خلاء، پرتوهایی نامرئی با قدرت نفوذ بسیار زیاد تولید
می کند که بر روی فیلم های عکاسی تأثیر می گذارند .
این پرتوها توانایی عبور از لایه های ضخیم مواد کدر، از جمله بافت های بدن انسان را داشتند .
نحوه تولید پرتو کاتدی به این صورت است که وقتی دو قطعه فلز کاتد)مثبت( و آند)منفی( که
حامل حداقل ۵۱۱۱۱ ولت برق باشند وارد یک محفظه شیشه ای بسته باشند آن وقت فشار هوای
درون آن محفظه را کاهش دهیم یک پرتو نامریی از قطب منفی به قطب مثبت می رود. که این
پرتو را می توان با موادی که خاصیت فسفرسانس دارند را در مقابل پرتو بگذاریم می توان آن را
دید.
این گمان که پرتوهای ایکس، امواج الکترومغناطیس با طول موج بسیار کوتاهند، به کمک یک
آزمایش پراش دوگانه که در سال ۵۸۱۱ توسط سی.گ.بارکلا انجام گرفت، تائید شد. اثبات قطعی
ماهیت موجی پرتو ایکس در سال ۵۸۵۱ به وسیله ی فون لاوه ارائه شد
انواع پرتو ایکس
پرتو ایکس تکفام (تک رنگ):پرتو ایکسی که فقط دارای یک طول موج خاص است را پرتو ایکس
تکفام مینامند استفاده از پرتوهای ایکس تکفام و با شدت مناسب ، در آنالیز عنصری کاربرد بسیار
دارد.
′