پارتنون (به یونانی: Παρθενώνας) معبد و نیایشگاهی باستانی در آکروپولیسآتن است که پریکلس آن را ۲۵۰۰ سال پیش بنا کرد. این معبد، جایگزین نیایشگاه قدیمیتری شد که به نابودی رفته بود. ساخت معبد جدید در سال ۴۴۷ پیش از میلاد آغاز شد و تا سال ۴۳۲ پیش از میلاد به درازا کشید. این پرستشگاه ویژه خدای آتنا میباشد.
۱۶۸۷ هنگامیکه در حدود ۲۰۰۰ سال از ساخت آن میگذشت یک گلوله توپ بی هدف به داخل پارتنون اصابت کرده و باعث میشود که مقداری از سقف آن فرو ریخته و آسیبهای جدی به ستونهای آن وارد آید. در ۱۸۸۰هم بدون موافقت یونان سنگ مرمرهای بسیار پرارزش آکروپولیس به موزه لندن انتقال داده شدند و چندی بعد به واسطه آلودگی هوا دچار فرسایش و خرابی شدند.
از نظر معماری، پارتنون به سبک دورستونی ساخته شدهاست.
پرستشگاه یکی از الهههای یونان به نام آتناست (الهه عقل و زیبایی زنانه) که در قرن ۵ قبل از میلاد توسط مردم آتن ساخته شده این معبد مهمترین بنای باقیمانده از یونان باستان است و غالباً به عنوان اوجی در پیشرفت دوره معماری دوریک شناخته میشود. مجسمههایی که در تزیین این بنا استفاده شده است یکی از مهمترین بخشهای هنر یونانی است و سمبلی از یونان باستان و دموکراسی آتنی است و یکی از بزرگترین مقبرههای فرهنگی دنیاست. معمارانی چون «کایمراتیس» و «ایکتینوس» در ساختمان آن نقش اصلی را داشتاند و در فاصلهٔ سالهای ۴۳۲ و ۴۴۸ پیش از میلاد ساخته شده است. بنا دور ستونی است در ایوان جنوبی معبد پارتنون برخلاف پرستشگاههای دیگری به جای ۶ ستون از ۸ ستون (سبک ۸ ستونی) و برای طول آن ۱۷ ستون در نظر گرفته شده است. طول و عرض آن ۳۱×۷۰ متر و ارتفاع آن ۱۳/۷۲ متر که ارتفاع هر ستون ۱۰/۴۳ متر است؛ و در این بنا دو شیوهٔ دوریک و ایونیک تلفیق شدهاند و در ایجاد نقوش در چهار گوشیهای تزینی و سنتوریهای معبد نهایت دقت را به کار بردهاند .
محتویات
نسبت طلائی
- یونانیان باستان در طراحی پارتنون، نسبت طلایی را عمداً رعایت نکردهاند . ساخت این معبد در ۴۳۸ پیش از میلاد، یعنی یک قرن پیش از نخستین اشارهٔ ثبت شده با این نسبت توسط اقلیدس، به پایان رسیدهاست.
تندیسهای بجایمانده
بسیاری از تندیسهای بجایمانده از معبد پارتنون در موزه بریتانیا و موزه آکروپولیس نگهداری میشوند .